Voormalig smartdrugskoning Oscar Spierings helpt Oekraïners aan stroom

“Dit was gisteravond,” luidt het begeleidende tekstje van Oscar Spierings via Whatsapp bij een meegestuurde video, alsof het beelden zijn van een uit de hand gelopen stapavond. In werkelijkheid is het een filmpje van een Russische droneaanval, recht boven zijn hotel in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Beelden die hij zelf met de camera van zijn mobiele telefoon heeft geschoten, vanaf de tiende verdieping van het Fairmont Hotel, aan de oever van de Dnjepr.

Bij het klinken van het luchtalarm heeft Oscar niet – zoals de meeste mensen waarschijnlijk zouden doen – alle ramen en deuren gesloten, nee, hij heeft ze juist als de wiedeweerga opengetrokken en is nieuwsgierig op een soort galerij van het hotelgebouw gaan staan. Vanaf die plek had de Nederlandse voormalige drugsboef het beste uitzicht op het tafereel dat zich boven de stad voltrok. Te zien op de beelden is de donkere sterrenhemel boven Kiev. Ineens verschijnt er een felle lichtflits, afkomstig van een Russische drone.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

“Wow, wat is ie dichtbij!” kun je Oscar horen zeggen, met het enthousiasme van Freek Vonk die midden in de jungle oog in oog staat met een cobra. “Jammer dat hij boven het wolkendek vliegt!”

Vervolgens verschijnen er andere, kleinere lichtflitsen, vlak achter elkaar. Vanaf de grond vuurt het Oekraïense afweergeschut meerdere kogels af richting de drone, die recht over het dak van het hotel vliegt. Oscar: “Oóóóh niet normaal man!”

'Wow, wat is ie dichtbij!' hoor je Oscar over de Russische drone zeggen, met het enthousiasme van Freek Vonk die midden in de jungle oog in oog staat met een cobra

Het mag duidelijk zijn: om uitgerekend hier, in Oekraïne, waar dit soort levensgevaarlijke situaties aan de orde van de dag zijn, duurzame energiesystemen aan de man proberen te brengen, moet je een tikje gestoord zijn.

Ritalin, cocaïne en wiet

Risico’s nemen zit in Oscars bloed. Hij heeft een turbulent leven in de drugswereld achter de rug. Van jongs af aan handelt hij al in verdovende middelen. Op het Belgische internaat waarin hij een deel van zijn jeugd doorbrengt, ontdekt hij hoe makkelijk hij geld kan verdienen met het verkopen van Ritalin, het medicijn dat hij krijgt voorgeschreven voor zijn ADHD. Als vijftienjarige verkoopt hij op straat xtc-pillen. Kort daarop breidt hij zijn aanbod uit met cocaïne en begint hij met het kweken van zijn eigen wiet.

Voor de liefde vertrekt hij jaren later, als volwassene, naar Portugal, waar hij een internationaal uitzendbureau voor technisch personeel opricht. Maar tijdens de recessie in 2009 stort zijn bedrijf als een kaartenhuis in elkaar, waarna hij besluit zich weer te richten op zijn oude liefde: de handel in drugs. In Porto opent hij Little Amsterdam, een coffeeshop die zich uitsluitend richt op smartdrugs, drugs die legaal mogen worden verkocht.

Het gaat om een destijds betrekkelijk nieuw fenomeen: designerdrugs, stoffen die chemisch zo zijn aangepast dat ze dezelfde effecten hebben als illegale drugs, maar die nog niet onder de Opiumwet vallen en dus legaal zijn. Een maas in de Europese wetgeving, ontdekt Oscar, waarvan hij maar al te graag gebruik maakt. “Het was een enorm succes. Ik verdiende er bakken met geld mee, vooral omdat ik die designerdrugs zelf maakte,” vertelt hij via een videoverbinding vanuit zijn hotel in Kiev.

De Portugese politie, die hem de bijnaam ‘Master of Legal Drugs’ geeft, besluit uiteindelijk dat het welletjes is geweest, zegt Oscar. “Wat ik deed, was volgens de wet niet illegaal. Maar het concept werd wel gezien als een groot risico voor de volksgezondheid. Al met al was het te gewaagd. Ze vreesden dat dit soort shops in de rest van het land als paddenstoelen uit de grond zou schieten.”

Schietpartij was keerpunt

Na de sluiting van Little Amsterdam gaat Oscar niet bepaald achter de geraniums zitten. Hij blijft actief in de productie van designerdrugs en komt op de radar van concurrerende drugsboeven, met wie hij uiteindelijk verzeild raakt in een schietpartij. “Een jeugdbende had gehoord dat ik een hoop van dat spul had liggen. Dagenlang reden ze ’s avonds door mijn straat en observeerden ze mijn huis. Op een woensdagnacht hoor ik ineens veel lawaai voor mijn deur. Ik rende naar het raam aan de voorkant van mijn appartement en zag vijf gasten voor mijn deur staan. Ze keken naar boven, liepen stoer te doen en hadden een grote bek. Ze wilden mij overvallen. Toen heb ik mijn pistool gepakt en ben ik de trap afgerend. Ik vloog de voordeur uit en zag dat ze iets verderop in hun BMW wilden stappen.

Ik rende hun richting uit, maar hoorde al na een paar stappen: PANG, PANG, PANG! Ik had meteen in de gaten dat er op mij werd geschoten en ik zocht dekking achter een geparkeerde auto. Nadat de knallen waren opgehouden en ik de portieren hoorde dichtslaan, was het mijn beurt om te schieten. Toen ik de BMW zag wegrijden, kwam ik achter de geparkeerde auto vandaan en begon ik te schieten, net zo lang totdat mijn magazijn leeg was en de BMW de hoek omdraaide. Of ik hem geraakt heb, weet ik niet. Het was een heftige situatie, maar destijds maakte het weinig indruk op me. Al kwam dat waarschijnlijk omdat ik toen veel drugs gebruikte,” lacht Oscar.

Niet lang na de schietpartij besluit hij uit de drugswereld te stappen en zijn leven radicaal om te gooien. Hij gaat onder de naam Soscobar aan de slag als muziekproducent en brengt de autobiografie Master of Legal Drugs op de markt. Later stapt hij in de wereld van de duurzame energiesystemen. 

Concurrenten zijn bang

Een bedrijf runnen in elektriciteitsvoorziening in een land dat gebukt gaat onder een bloederige oorlog: hoe gek moet je daarvoor zijn? “Knettergek,” antwoordt Oscar. Met zijn bedrijf Apex Solar importeert hij vanuit China duurzame energiesystemen, zoals batterijen, en verkoopt deze vervolgens in Oost-Europa. Nadat hij begon in Roemenië en Moldavië, breidde hij afgelopen zomer zijn werkterrein uit naar Oekraïne. Vooral in het oosten van Oekraïne valt door de voortdurende Russische aanvallen regelmatig de stroom uit, waardoor de vraag naar back-upinstallaties, zowel bij huishoudens als bedrijven, levensgroot is. Met gevaar voor eigen leven rijdt Oscar kriskras door het land heen om zijn apparatuur aan de man te brengen, iets wat hem een cruciale voorsprong geeft op zijn concurrenten.

“Er zijn natuurlijk heel veel leveranciers van duurzame energiesystemen die nu zaken willen doen met Oekraïners. Maar veruit de meesten willen dat doen vanaf een veilige plek, ver weg van de oorlog. Een plek buiten Oekraïne, want ze zijn te bang om hier naartoe te komen. Ik ben niet bang. Ik ben een avonturier. Ik ga anders om met spanning en gevaar dan de gemiddelde mens. Als ik net als al die andere leveranciers zaken zou doen vanuit het buitenland, onderscheid ik me niet. Maar door hier aanwezig te zijn, doe ik dat wel.

Zonder beveiliging rij ik in mijn uppie heel Oost-Oekraïne door. Ik rij de getroffen gebieden in en klop daar gewoon op de deur van installateurs en distributeurs. Hallo, heeft u behoefte aan een duurzaam energiesysteem? Mijn klanten prijzen me omdat ik de ballen heb om hier naartoe te komen. Dit is één van de gevaarlijkste dingen die ik in mijn leven heb gedaan, maar het is ook de beste beslissing geweest die ik de afgelopen jaren heb genomen. Ik werk nauw samen met een Chinese zakenpartner, die nu al hoort dat al die Chinezen niet kunnen wachten tot de oorlog voorbij is. Dan hebben ze ineens allemaal weer het lef om naar Oekraïne af te reizen. Daarom moet ik nú mijn slag slaan.”

Weggevaagde dorpen

Of het nu Charkiv, Zaporizja of Soemy is, Oscar stapt zijn auto in en rijdt overal naartoe. Urenlang reist hij soms van de ene verwoeste stad naar de andere, langs ingestorte woontorens, opgeblazen gebouwen en huizen die compleet in puin liggen. “Het grijpt me naar de keel wanneer ik langs getroffen woonwijken rij. Complete dorpen zijn hier weggevaagd. Soms zijn letterlijk álle huizen totaal verwoest. Wanneer je daar langs rijdt, voel je het al in je vezels dat daar doden zijn gevallen. Mensen lagen daar te slapen, of zaten te eten, of wat dan ook. En nu zijn ze er niet meer. Dat vind ik ongelooflijk schrijnend. Er is wat dat betreft een groot verschil in de manier van oorlogsvoering van de Russen ten opzichte van de Oekraïners. Oekraïners vallen vaak legitieme oorlogsdoelen aan, zoals wapendepots, brandstofdepots en raffinaderijen. Maar die Russen gaan veel verder. Die vuren gewoon drones af op huizen en appartementencomplexen. Daar zie ik hier dagelijks de gevolgen van.”

Ingestorte huizen rijdt hij niet alleen voorbij, hij stapt er ook uit. Hetzelfde geldt voor verwoeste flats, ziekenhuizen en andere gebouwen. Met de camera van zijn telefoon legt hij alles vast wat hij tegenkomt, alsof hij een vlogger is. Voor opgeblazen huizen en ingestorte woontorens maakt hij foto’s, soms met zichzelf erop. Maar wel altijd met respect, want hij leeft mee met de Oekraïners. Soms praat hij als een oorlogsjournalist in de camera.

In Soemy stond hij bijvoorbeeld voor een gigantisch appartementencomplex, waar even daarvoor een Russische drone was ingeslagen. Op de video die Oscar heeft gemaakt, is te zien dat in het hart van het gebouw een groot gapend zit. Het voorste gedeelte van de appartementen daar is compleet verwoest. Je kijkt rechtstreeks de keukens en de woonkamers in. Als je goed kijkt, zie je zelfs een koelkast met de deur open. Het betekent hoogstwaarschijnlijk dat iemand de koelkast net had geopend toen de drone insloeg. “Niet te geloven,” verzucht Oscar in de video.

'Het grijpt me naar de keel wanneer ik langs getroffen woonwijken rij. Complete dorpen zijn hier weggevaagd. Soms zijn letterlijk álle huizen totaal verwoest'

In een andere vlog doet hij verslag vanuit een opgeblazen gebouw. Om hem heen is het een totale ravage: honderden bakstenen liggen verspreid over de vloer, muren zijn omgevallen en liggen in brokken, ramen zijn gesprongen en deuren zijn weggeblazen. In de video zegt Oscar: “Wat een zooi, verschrikkelijk. Ik weet niet goed wat ik ervan moet zeggen. Hier zijn hoogstwaarschijnlijk mensen gesneuveld. Ik weet niet of het een drone of een raket is geweest, maar de verwoesting is enorm.”

Russen kijken mee

Zelfs in de havenstad Mykolajiv, op nog geen dertig kilometer van het front, stapte Oscar als een ontdekkingsreiziger in zijn auto. “Ik had een zakelijke afspraak aan de zuidkant van de stad en ben daarna nog wat verder naar het zuiden gereden. Daar reed ik dwars door het zwaar getroffen havengebied. Er was helemaal niets meer te doen. In eerste instantie zag ik nog wat mensen op straat lopen. Vervolgens zag ik alleen nog wat auto’s rijden en uiteindelijk kwam ik op een punt waar het doodstil was. Het leek wel een spookstad.

Om dwars door zo’n industrieel havengebied te rijden terwijl er helemaal niemand is, dat is wel apart, hoor. Dat is niet iets wat je dagelijks meemaakt als Nederlander. Op een gegeven moment vroeg ik me af: tot hoever kan ik gaan? Die Russen kijken natuurlijk via satellieten mee en vragen zich misschien af wat dat eenzame autootje daar doet. Ik dacht: straks sturen ze een drone op me af die een pakketje bovenop me laat vallen. Dat was de allereerste keer tijdens mijn avontuur in Oekraïne dat ik dacht: misschien is dit niet zo’n slim idee. Toen ben ik maar omgedraaid.”

Om even te kunnen ontsnappen aan al dat verschrikkelijke leed, gunt hij zichzelf ook regelmatig een pleziertje. Door de oorlog is het toerisme vrijwel stil komen te liggen, waardoor overnachtingen in vier- en vijfsterrenhotels nu te boeken zijn voor een spotprijs. Voor slechts 120 euro huurde hij de presidentiële suite van Hotel Palace in Mykolajiv, compleet met een eigen jacuzzi en een eigen sauna. Oscar: “Voor de veiligheid waren bovendien de ramen gebarricadeerd.” Een ander pareltje was het penthouse in Dnipro, op de negentiende verdieping. “Voor slechts 40 euro per nacht kon ik de drones letterlijk voorbij zien vliegen.”

Gezeik met de politie

Twee keer in zijn leven liepen er politieonderzoeken tegen hem, zegt hij: van 2010 tot eind 2012 en van 2016 tot 2018. Die tijd deed hem beseffen dat hij zijn leven radicaal moest omgooien. “In Portugal had ik Europol en de Policia Judiciaria achter me aan zitten en in Nederland de Nederlandse recherche. Het is ongelooflijk kut om overal door de politie te worden achtervolgd. Vijfenhalf jaar van mijn leven ben ik verloren door dat gezeik. Op een gegeven moment heb je er schoon genoeg van. Dan heb je je portie wel gehad.”

Hij beschouwt zichzelf als het typische voorbeeld van een boef die zijn leven heeft gebeterd. “Het is grappig hoe het is gelopen. Vroeger was ik een drugsproducent, maar een mens kan veranderen. Ik doe helemaal niets meer in de drugshandel. Ik zou er nog steeds bergen met geld mee kunnen verdienen, maar ik wil er absoluut niets meer mee te maken hebben. Voor geen goud. Onder dat tijdperk heb ik een dikke, vette streep gezet. Ik ben niet meer de persoon die ik toen was. Laat mij maar gewoon de mensen hier in Oekraïne een handje helpen en iets terugdoen voor de samenleving.”

'Ik wil bijdragen aan de wederopbouw en hoop dat het risico dat ik nu neem, zich op de lange termijn uitbetaalt. Want ik blijf natuurlijk een zakenman'

Want zo ziet hij het. Ondanks de huidige situatie, waarin hij makkelijk woekerprijzen zou kunnen vragen, doet hij dat niet, benadrukt hij. “Ik probeer mijn prijzen bewust zo laag mogelijk te houden. Huishoudens met kleinere budgetten moeten ook bij mij terecht kunnen. Ik zie dit als een kans om iets zinvols te doen. Om mijn jarenlange ervaring in energie-infrastructuur in te zetten voor een land dat dringend hulp nodig heeft. Ik wil bijdragen aan de wederopbouw.

Ik ben hier om een netwerk op te bouwen, zodat ik ook dadelijk na de oorlog kan helpen om het elektriciteitsnet nieuw leven in te kunnen blazen, door kwalitatief hoogwaardige transformatoren, kabels, onderstations en andere essentiële componenten aan te bieden. En dat dus tegen lage prijzen. Elke cent die zodoende wordt bespaard, kan worden geïnvesteerd in scholen, ziekenhuizen, woningen of iets anders dat bijdraagt aan de wederopbouw van Oekraïne,” zegt Oscar. Hij laat even een stilte vallen. “Al hoop ik natuurlijk wel dat het risico dat ik nu neem, zich op de lange termijn uitbetaalt.” Lachend: “Ik blijf natuurlijk wel een zakenman.”