Hoe Dorian S. (23) in korte tijd uitgroeide tot meest gehate man van Polen

Het noodlot heeft Lizaveta Hertsen (25) en haar vriend Danilo bij elkaar gebracht. Zij is uit Wit-Rusland gevlucht, hij uit Oekraïne. Het is liefde op het eerste gezicht wanneer hun paden in Warschau kruisen. ‘Liza’ en ‘Dan’ zijn onafscheidelijk, maar doen ook nog gewoon hun eigen ding.

Op 24 februari 2024 heeft Liza een ‘girls night out’, met sauna, bowlen en karaoke. Danilo weet dat hij niet op hoeft te blijven. Wanneer hij om drie uur wakker schrikt, ziet hij dat Liza nog steeds niet terug is. Enigszins geïrriteerd valt Danilo weer in slaap. Wanneer hij om half zes nog niks van haar gehoord heeft, belt hij ongerust op. Liza’s telefoon staat uit. Ook dat is niet nieuw, haar batterij is altijd leeg. Misschien is ze met haar dronken hoofd bij een vriendin blijven slapen. Terwijl Danilo de bezorgdheid een paar uur later van zich afwerpt in de sportschool, krijgt hij rond elf uur een telefoontje van de politie. Of hij meteen naar het bureau wil komen.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Balaclava

Daar krijgt hij de verontrustende bewakingsbeelden uit het centrum van Warschau te zien. De opname is van de Zurawiastraat, vlak om de hoek bij Danilo en Liza’s appartementje. Rond 04.43 verschijnt een waggelende vrouw in beeld. Het is Liza. Dan is er een voor hem onbekende man te zien. De persoon trekt een balaclava, een vrijwel dichte bivakmuts, over het hoofd en beent snel achter Liza aan. Na een korte achtervolging grijpt hij haar van achteren beet.

De politie stopt de video vlak voordat de man zijn mes tegen Liza’s keel drukt. “Je wilt die man iets vreselijks aan doen, maar je bent machteloos,” zegt Danilo in een later interview. “Het was een marteling om te kijken.” De verdere details krijgt hij, zoals de rest van Polen, uit het nieuws. Die ochtend is Liza, naakt en bewusteloos, in een trappenhuis aangetroffen door een bewaker. Haar leven hangt aan een zijden draadje. Uit de video’s blijkt dat verschillende voorbijgangers getuige zijn geweest van haar verkrachting. Niemand heeft het alarmnummer gebeld.  

Toch is de dader snel gevonden. Dorian S. (23) is een oude bekende van de politie. Al heeft hij tot dan toe alleen diefstal en drugsbezit op zijn kerfstok. Bij de aanhouding oogt de verdachte, gekleed in een vrolijke kersttrui, oprecht verrast. De Pool zegt dat hij zich ‘niks kan herinneren’ van de afgelopen nacht. Maar uiteindelijk bekent hij dat hij Liza heeft verkracht en voor dood heeft achtergelaten. In zijn woning treft de politie behalve Liza’s spullen, de bivakmuts en het mes ook ‘publicaties over seksmisdrijven’ aan. Dorians vriendin verklaart dat hij haar alleen heeft verteld dat hij ‘met iemand had gevochten’. “Ik zou ook willen weten waarom hij dit gedaan heeft.” Het Openbaar Ministerie klaagt Dorian aan voor poging tot moord, beroving met geweld en verkrachting. 

Zee van bloemen

In het ‘Kindeke Jezus’-ziekenhuis waakt Danilo dagenlang naast het bed van zijn vriendin op de IC-afdeling. Polen houdt collectief de adem in. Gevoed door de schaamte over de onverschillige voorbijgangers heeft een inzamelingsactie een half miljoen zloty (ongeveer 130 duizend euro) opgeleverd voor Liza’s behandeling. Maar dan is er op 1 maart 2024 de gevreesde persconferentie. “Ondanks verwoede pogingen van de artsen is Liza vanochtend overleden,” meldt de woordvoerster van het ziekenhuis. 

Op de plek waar Liza is aangevallen, ontstaat een zee van bloemen, kaarsen en knuffels. Duizenden burgers wonen herdenkingsdiensten en stille tochten bij. Liza krijgt een statige uitvaart in een witte kist, gedragen door zes vrouwen in witte pakken. Rouwende omstanders gooien witte rozen naar de stoet. Zoals een activiste het verwoordt: “Liza was alleen in haar laatste momenten. We zijn er nu voor haar.”  

Liza wordt in een trappenhuis aangetroffen door een bewaker. Uit de video’s blijkt dat verschillende voorbijgangers getuige zijn geweest van haar verkrachting. Niemand heeft het alarmnummer gebeld.

Terwijl Polen de vermoorde vluchtelinge postuum in de armen sluit, groeit Dorian S. uit tot ’s lands meest gehate inwoner. Zijn vader voelt zich geroepen te reageren. “Voor veel mensen is dit een sensationeel verhaal, voor ons is het een tragedie,”  schrijft hij op social media. “Ik zou mijn leven opofferen als ik dat meisje ermee kon terugbrengen, maar we laten Dorian niet in de steek. Voor jullie is het een beest, voor mij is hij nog steeds een zoon.”

Oekraïners

Warschau, 4 december 2024. Dorian verschijnt in de rechtbank in een knalrode jas, met kettingen om zijn handen en voeten. Voor het eerst hoort het publiek van het ‘monster’ zelf. Dorian bekent dat hij de daden heeft gepleegd maar hij gooit het op een uit de hand gelopen beroving en legt terloops de schuld bij een groep Oekraïners waarmee hij eerder die fatale avond heeft gedronken. “Ik zag dat meisje, stak de straat over en deed mijn balaclava op," begint de beklaagde. Hij legt uit dat hij die avond van plan is geweest een overval te plegen. Maar zodra hij Liza ziet knapt er iets. Dorian is ‘in een waas’ wanneer hij het slachtoffer wurgt en met een mes tegen de keel verkracht. “Zo ben ik normaal niet,” verzekert Dorian. “Die Oekraïners moeten iets in mijn drankje gegooid hebben.” 

Roerloos

Het woord is op 17 januari aan rechter Pawel Dobosz. In zijn vonnis vermijdt hij klinische termen als ‘het slachtoffer’ en noemt Liza bewust bij de naam omdat ze ‘meer is dan het onderwerp van deze rechtszaak’. Dorian hoort roerloos aan hoe de rechtbank hem tot levenslang veroordeelt, mét dwangverpleging. Wat rechter Dobosz betreft is dit het laatste dat we van de moordenaar vernemen. “Zijn daden zijn puur kwaadaardig,” redeneert de rechter. “De veroordeelde moeten we zo gauw mogelijk vergeten, uit ons collectieve geheugen wissen.” 

Moord in Polen

Volgens de laatste cijfers is het aantal zware misdrijven in Polen vorig jaar met ruim 10% gedaald. Toch zit het land met 503 moorden en ruim 1100 verkrachtingen op 37 miljoen inwoners boven het Europese gemiddelde. Ondanks dat de ruim 1 miljoen vluchtelingen juist ondervertegenwoordigd zijn in de misdaadstatistieken, lijkt het erop dat ook in Polen migratie en misdaad centrale thema’s zullen zijn voor de verkiezingen op 1 juni.