Aftrekken en aftreden: Groningse burgemeester betrapt op 'solopret' in de auto

Het nieuws laat Groningen eind vorig jaar trillen als een door de NAM veroorzaakte aardbeving. De zo geliefde burgervader Koen Schuiling blijkt zich ‘aanstootgevend’ te hebben gedragen in zijn auto op de snelweg A7 tussen Hoogezand en Groningen, zo melden de media. Een andere weggebruiker heeft de politie ingeschakeld omdat hij of zij ‘er last van had.’ 

Het delict blijkt al in maart te hebben plaatsgevonden, maar haalt pas in september 2024 de pers. Het Dagblad van het Noorden krijgt dan stukken in handen waaruit blijkt dat de burgemeester een strafbeschikking van 250 euro opgelegd heeft gekregen vanwege ‘schennis van de eerbaarheid’. Dat het akkefietje pas zo laat aan het licht komt, heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat de case nogal gevoelig ligt gezien het ambt van de dader. De burgemeester is na de melding door de politie naar de kant gedirigeerd en aangesproken op zijn ‘grensoverschrijdende gedrag’, zo blijkt. De burgervader wast echter zijn handen in onschuld. “Door mijn medische situatie had ik plotseling heftige buikpijn,” verklaart hij tegenover de dienders. Hij had hij alleen maar zitten wrijven over zijn buik, meer niet.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Gedwongen vertrek

Wat justitie heeft laten meewegen bij het opleggen van de boete, zo komt aan het licht, zijn twee eerdere meldingen over de burgemeester. Waar die andere meldingen over gaan, is niet bekend, maar het laat zich raden dat veel Groningers denken dat de burgemeester vaker is betrapt op het in het openbaar ‘verhelpen van zijn buikpijn.’ 

De zaak had onder de pet kunnen blijven als Schuiling de bon betaald had, maar dat vertikt de burgemeester. En dat is op zich ook wel begrijpelijk, want dat zou immers neerkomen op een schuldbekentenis en dat treft hem niet alleen in de portemonnee, het levert ook een strafblad op. Wat niet alleen een akelig smetje op zijn blazoen is, maar ook verrekte lastig kan zijn als je een functie bij de overheid ambieert of hoopt op een lucratief commissariaatje na je pensionering. En dus gaat Schuiling in de tegenaanval. Met een advocaat aan zijn zijde. Er zou sprake zijn van een ‘pijnlijk misverstand’ en ‘valse beschuldigingen.’ “Een poging pijn te bestrijden is door een andere weggebruiker opgevat als aanstootgevend. Daar was uiteraard geen sprake van,” zo luidt de verklaring van Schuiling, die zegt dat alles te kunnen onderbouwen met een medische verklaring.

Masturbatie? Welnee, zegt de burgemeester, hij wreef alleen over zijn buik. ‘Door mijn medische situatie had ik plotseling heftige buikpijn’

Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Judith Uitermark, de ‘baas’ van de burgemeester, blijkt niet onder de indruk van diens verweer. Zodra ze de zaak onder ogen krijgt , laat ze Schuiling weten dat hij maar beter zelf ontslag kan nemen, anders zal het ministerie hem schorsen. De burgemeester kiest daarop eieren voor zijn geld en zo gebeurt het dat er op 25 oktober vorig jaar een afscheidsreceptie plaatsvindt op het stadhuis. Waar, zoals viel te verwachten, alleen maar lovende woorden klinken en er met geen woord gerept wordt over de reden van het afscheid. Maar daarover later. 

Rob Oudkerk en de straatprostituees 

Wat bezielde Koen Schuiling, zo vragen veel Groningers zich af. Kwam hij thuis te kort bij zijn partner Bene Griede? Of is hij een kinky dare devil die al rijdend aan zijn gerief wil komen? Je zou toch verwachten dat iemand die een publiek ambt bekleedt, wat terughoudender is in het openbaar. 

Aan de andere kant: hij is zeker niet de eerste overheidsdienaar die in opspraak komt door opmerkelijk seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zo was heel Engeland in 2022 nog in rep en roer toen bleek dat Neil Parish, parlementslid voor de Conservatieven, porno had gekeken op zijn smartphone. Niet thuis, of op de wc van Het Lagerhuis, gewoon in een volle Britse Kamer, waar iedereen bij was. Twee vrouwelijke parlementsleden dienden er een klacht over in. Parish hield de eer aan zichzelf en nam ontslag, maar kwam nog wel met een opmerkelijk verweer. Het parlementslid, dat in het dagelijks leven landbouwer is, verklaarde dat hij als liefhebber van grote landbouwvoertuigen op zoek was naar informatie over een bepaald merk maaidorsers. Dominator geheten. Hij belandde bij toeval op een site met een soortgelijke naam, die evenwel niets met landbouwvoertuigen te maken had en was daar even blijven hangen… 

Dichter bij huis kennen we natuurlijk het geval van Rob Oudkerk, die na afloop van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, ongetwijfeld in beschonken toestand, aan schrijfster Heleen van Royen opbiechtte dat hij straatprostituees bezocht en cocaïne gebruikte. Van Royen schreef er in 2004 een pittige column over en een schandaal was geboren. De toenmalige PvdA-wethouder van Amsterdam bood nog zijn excuses aan, maar het mocht niet meer baten: de PvdA-fractie zegde het vertrouwen in hem op en Oudkerk kon niet anders dan aftreden als wethouder. Overigens was hij eerder al door de gemeentelijke commissie Integriteit op de vingers getikt omdat hij thuis op de gemeentecomputer pornosites had bezocht. 

Beetje lullig

Een mogelijke hart onder de riem voor Schuiling: niemand heeft het nog over de escapades van Oudkerk. Hij is na zijn scheiding hertrouwd met de aantrekkelijke, 16 jaar jongere schrijfster Francisca Kramer en is ondertussen alweer een veelgevraagde gast in talkshows. Al moet daar wel bij worden vermeld dat er ruim twintig jaar verstreken zijn sinds Oudkerks aftreden. Schuiling is op 1 februari dit jaar 66 geworden, dus de kans dat hij voor zijn AOW nog loskomt van de trek-affaire lijkt niet heel groot.

Je kunt zeggen: wat stelt het nou eigenlijk voor wat Koen Schuiling heeft gedaan? Het is toch wel een beetje lullig dat zoiets hem zo zwaar wordt aangerekend? Wat iemand in de beslotenheid van zijn auto doet is toch een privézaak? En dat is precies wat sommige politieke collega’s zeggen. “Het is een vervelende kwestie, maar wel een privékwestie. Het is aan de rechter,” zo verklaart Jalt de Haan van het CDA in Groningen. “Er is geen aanleiding om aan zijn integriteit te twijfelen,” reageert Ietje Jacobs-Setz van de VVD. “Dit is niet zoals we Koen Schuiling kennen,” aldus Joren van Veen van PvdA. 

Heibel in IJmuiden

Eigenlijk was de burgemeester van onbesproken gedrag voor het ruknieuws naar buiten kwam, zo hoor je van links tot rechts. Schuiling groeide op in Groningen, studeerde er rechten en bestuurswetenschappen en werd in 1994 gemeenteraadslid voor de VVD. Hij was twee jaar VVD-fractievoorzitter in Grunn en werd daarna wethouder met – o ironie – onder meer Verkeer en Vervoer in zijn portefeuille. Na wat omzwervingen in het bedrijfsleven, hij was kort de baas van datacenter TCN SIG en directeur Special Projects bij TCN in Utrecht, werd hij in 2010 burgemeester van Den Helder. 

Met die laatste carrière-move was niet iedereen even blij. “Den Helder krijgt een homo-burgemeester. Gods oordelen zullen niet mals zijn,” aldus ene Frans Zegers in een mail aan het Reformatorisch Dagblad. “Dat de zogenaamde ‘Christen’unie instemde met deze man maakt hen tot vijand van God.” Deze Frans Zegers is voorganger van De Rotskerk, dat wel het kleinste kerkgenootschap van Nederland wordt genoemd, want Frans is er als enige lid van. De fractie van de ChristenUnie in Den Helder weersprak de kritiek van Zegers. “Iedereen weet dat wij geen voorstander van de homoseksuele samenlevingsvorm zijn,” zo verdedigde Tjitske Biersteker, CU-fractievoorzitter zich. Volgens Biersteker was zij niet op de hoogte van Schuilings ‘persoonlijke leefomstandigheden’ en stelde de partij vooral zijn bestuurlijke kwaliteiten centraal. Volgens Willem Koning, de CU-voorzitter van de vertrouwenscommissie die zich met de benoeming had beziggehouden, stak Schuiling ‘met kop en schouders’ boven de andere kandidaten uit en was hij ‘vooral gekozen vanwege zijn ervaring en competenties.’

Bij het gedwongen afscheid klinkt steun voor Schuiling: ‘We staan achter je en naast je. Soms is de wereld een lelijke plek’

Toch verliep zijn tijd in Den Helder niet zonder problemen. Als burgemeester kreeg hij het aan de stok met de bekende kunstenaar Rob Scholte (die in 1994 een aanslag overleefde en daarbij zijn benen verloor). Scholte had een voormalig postkantoor in bruikleen gekregen van de gemeente als woonruimte en atelier en had er ook het Rob Scholte Museum ingericht. De gemeente wilde het pand verkopen, tot grote ergernis van de kunstenaar, die nog steun zocht bij toenmalig premier Rutte. Het conflict met Scholte, die ook een flinke betalingsachterstand had voor gas, water en licht, moest uiteindelijk voor de rechter worden uitgevochten. Het gerechtshof besloot in 2018 dat de kunstenaar binnen dertig dagen het gebouw uit moest. Schuiling reageerde als volgt op de ontruiming: “We zijn geen Gallisch dorp of Palermo aan Zee. Wij respecteren de rechter.” 

Oververmoeidheid

Op 30 september 2019 werd Schuiling benoemd tot burgemeester van Groningen, waar hij dus zes jaar later gedwongen moest vertrekken. Zelf noemde hij bij de aankondiging van zijn vertrek ‘oververmoeidheid’ als reden. Hij zou ‘niet langer de benodigde energie’ hebben voor de baan. Kwam dat van de kwaal die ten grondslag lag aan het buikwrijven? Nee, dat ook weer niet. De burgemeester van Groningen stopte voortijdig omdat de asiel-opvangcrisis in Ter Apel en de afwikkeling van de gaswinningsproblemen bij hem ‘iets hebben doen knakken.’ 

In een speciale gemeenteraadsvergadering ter gelegenheid van zijn afscheid werd hij overstelpt met loftuitingen. Locoburgemeester Mirjam Wijnja: “Ik krijg zoveel berichten van mensen die het jammer vinden dat je gaat.” En de fractievoorzitter voor GroenLinks, Jeffrey van Hoorn, roemde zijn ‘kurkdroge humor.’ Schuiling onderstreepte dat ‘een gebrek aan energie’ hem had doen besluiten om zijn tijd als burgemeester van Groningen te beëindigen. Aan de werkelijke reden van het vervroegde afscheid werden geen woorden vuil gemaakt. Al werd wel duidelijk dat weinig collega’s het eens waren met zijn vertrek. “We staan achter je en naast je. Soms is de wereld een lelijke plek. Laat het je niet veranderen.” Schuiling zelf hield zijn laatste woorden in de raadszaal kort. Een paar mijmeringen over Swiebertje en Ja zuster, nee zuster en een voetbal met handtekeningen van alle spelers van FC Groningen kwamen voorbij. 

Fiscaal aftrekbaar

Rest nog de vraag of de zondaar uit Groningen de 250 euro boete ook daadwerkelijk moet betalen. Dat blijft nog even de vraag. De zaak is namelijk stilgelegd vanwege een vormfout. Het Openbaar Ministerie Noord-Nederland had niet moeten proberen om de kwestie per e-mail te verwijzen naar de rechtbank in Zwolle. Dat had via een rechterlijke uitspraak gemoeten. Dat heeft de rechtbank in Zwolle laten weten, terwijl alles en iedereen, met name de lokale pers, begin januari klaar zat voor de inhoudelijke behandeling van de zaak. Maar dat kan dus pas gebeuren als alles op de juiste wijze wordt doorverwezen. 

Het OM in Noord-Nederland wil de zaak naar een andere rechtbank verwijzen om de pijnlijke affaire zo onafhankelijk mogelijk te laten behandelen. Schuiling was immers nog burgemeester van Groningen toen hij werd betrapt op masturberen in het openbaar en in die rol had hij natuurlijk veel contact met het Openbaar Ministerie Noord-Nederland. 

Het kan nu maanden duren voor de zaak wordt behandeld, er is immers geen directe aanleiding om de zaak met voorrang te geven. Kortom, Schuiling hoeft zich voorlopig geen zorgen maken over die 250 euro. En moet hij het wel betalen, dan is het bedrag wellicht nog fiscaal aftrekbaar. 

Ruk-spijt

Of Schuiling spijt heeft van het gedrag dat hem zijn baan kostte, weten we niet. Dat weten we wel van anderen die voor een soortgelijk vergrijp voor de rechter verschenen. Zo was er bij rapper Desiigner – wie kent hem niet van zijn megahit Panda? – zeker sprake van enig berouw nadat hij in 2023 schuldig bevonden werd aan het aanraken en laten zien van zijn piemel tijdens een vlucht vanuit Japan naar Amerika. Maar dat kan ook van doen hebben met de straf: de rechter eiste dat hij in het openbaar excuus zou maken aan de crew van de vlucht. En legde Desiigner daarnaast ook nog een voorwaardelijke gevangenisstraf van 2 jaar op, een taakstraf van 120 uur en een boete van 5000 dollar.

Fors? Misschien, al moet je wel weten dat het niet bleef bij aanraken en laten zien. De rapper zou, nadat hij zijn geslachtsdeel uit zijn broek had gehaald, ook nog tegen de stewardessen hebben geroepen dat hij ‘steenhard’ was. De Amerikaan liet verder een potje vaseline vallen, waarna het personeel aan boord besloot hem de rest van de vlucht scherp in de gaten houden omdat het er alle schijn van had dat de rapper nog meer grensoverschrijdend gedrag zou gaan vertonen. Nadat het vliegtuig geland was in Minneapolis werd de praatzanger door de politie meegenomen voor een ondervraging. Hij werd echter weer snel vrijgelaten. 

Via celebrity-site TMZ verklaarde Desiigner zijn gedrag door ‘mentale problemen’. “Ik schaam me voor mijn acties in dat vliegtuig,” liet Desiigner weten. Hij repte van negentien therapiesessies die hij inmiddels zou hebben gehad. “Ik heb besloten al mijn shows van de komende tijd te cancelen. Geestelijke gezondheid is echt jongens, bid alsjeblieft voor mij.” 

Spijt was er in 2020 ook bij Jeffrey Toobin, een van de prominentste commentatoren in de Amerikaanse journalistiek, o.a. voor nieuwszender CNN en tijdschrift The New Yorker. Twee deelnemers aan een videogesprek van The New Yorker verklaarden tegenover de nieuwssite Vice dat ze Toobin zagen en hoorden masturberen. Toobin, die een wisselgesprek zou hebben gehad met een sekswerker, sprak in een verklaring van ‘een gênante en dwaze fout.’ Hij verkeerde naar eigen zeggen in de veronderstelling dat de camera en microfoon uitstonden. “Mijn excuses aan mijn vrouw, familie en collega’s,” schreef hij in The New Yorker, die hem niet veel later ontsloeg. CNN ging er akkoord mee dat hij even vrijaf nam om ‘een persoonlijke kwestie af te handelen’ en acht maanden later maakte hij zijn rentree bij de tv-zender. 

Mike Bennett, lid van de Senaat in Florida voor de Republikeinen, ging in 2012 op een saai moment in een debat over abortus zijn mail checken. Op het scherm van zijn computer verscheen een foto van schaars geklede vrouwen en het vervelende voor hem was dat een lokaal tv-station net opnames maakte van het debat en hij vol in beeld kwam terwijl hij zich vergaapte aan wat er op z’n scherm verscheen. “Ik verveelde me, dus ging ik mijn e-mail checken. Toen ik de foto zag, klikte ik meteen weg,” beweerde hij. Yeah, right. Bennett mocht uiteindelijk wel Senaatslid blijven.