Iedere dag het nieuws dat echte mannen interesseert
Premium

Monsters bestaan: Vlaamse advocaat openhartig over zijn ervaringen met seriemoordenaars

De beroemde Vlaamse advocaat en true crime schrijver Jef Vermassen bracht onlangs na zijn bestsellers Moordenaars en hun motieven en Meester ik heb geen tranen meer zijn derde boek uit, over binnen- en buitenlandse seriemoordenaars. Wat beweegt ze en zijn het echt monsters? “De wereld moet bloeden. Letterlijk en figuurlijk.”

Jef Vermassen

De Vlaamse topadvocaat Jef Vermassen was net zeventig jaar geworden toen hij het idee kreeg voor zijn derde boek: Seriemoordenaars - Monsters bestaan niet, of toch? Zijn eerste twee bestsellers gingen ook al over gruwelijke zaken en het fenomeen seriemoord intrigeerde hem al als student criminologie. Wat meespeelde is dat hij meerdere Belgische seriemoordenaars van dichtbij heeft meegemaakt en de informatie die hij in 52 jaar als advocaat verzamelde ‘mocht niet verloren gaan’, zegt Jef Vermassen, op 77-jarige leeftijd nog steeds de bekendste Vlaamse advocaat. 

Een van Vermassens ‘belangrijkste vaststellingen’: “Seriemoordenaars zijn negen van de tien keer jonge mannen die uit haat doden en vooral wegens haat jegens hun moeder. Hun moeders waren vaak keihard voor hun zoons, hun opstandigheid veranderde in haat en wraakgevoelens. De Amerikaan Ed Kemper is het zuiverste type van dit soort mannen. Veel mensen hebben door films en series het idee dat seriemoordenaars hoogbegaafd zijn, maar dat is in het geheel niet waar. Ed Kemper was met een IQ van 140 een uitzondering. Hij had een hardvochtige moeder die dingen zei als: Gij zijt oerdom, gij zult nooit een meisje krijgen. Ze noemde ook haar man oerdom, hij was zo slim haar in de steek te laten.

Ed wilde bij zijn vader wonen, maar de rechter wees dit af, anders was het wellicht anders met hem gelopen. Op zijn 15de doodde Ed zijn grootouders omdat zijn oma hem te veel deed denken aan zijn moeder. Rond zijn 24ste nam hij vrouwelijke lifters mee in zijn auto en hij vermoordde acht vrouwen. Hij hakte hun hoofden eraf en had seks met de lichamen, Ed kon niet vrijen als hun hoofd nog op het lichaam zat.

Het hoogtepunt van zijn leven was het doden van zijn moeder. Zij was een heel katholieke dame en daarom heeft hij haar op Goede Vrijdag gedood. Hij onthoofdde ook haar en had seks met het lichaam. Ed legde haar hoofd op een schaal en gooide er pijltjes naar. Daarna belde hij de politie van Santa Cruz, Californië, om zichzelf aan te geven.

U moet weten dat Ed zo clever was dat hij ver daarvoor al contact legde met de politie. Na het werk ging hij op café om een pintje met de agenten te drinken, hij kende ze allemaal, ze vonden hem sympathiek. Ed stelde vragen als: En, hoe zit het met die seriemoordenaar? Het ging zelfs zover dat hij de dochter van de politiecommandant verleidde. Ed werd uitgenodigd door haar papa bij hun thuis, die man was de leider van het onderzoek.

En later belde Ed dus de politie om zich aan te geven. De agent die opnam kende hem goed en zei: ‘dat vind ik grappig dat ge dat verzint’. Ed riep: Maar ik heb ze echt gedood! De rechercheurs konden het ook daarna amper geloven, zo’n geschikte vent vonden ze Ed.”

Frappante voorbeelden

Vermassen beschrijft in zijn boek meer internationale zaken, maar hij besteedt ook veel aandacht aan seriemoordenaars met wie hij persoonlijk in aanraking kwam. “Ik heb vele keren tegenover een seriedoder gestaan en één keer heb ik er een verdedigd.” Dat was Freddy Horion, alias De Zonnebril. Hij doodde in 1979 zes mensen, onder wie vijf bij een overval. Tijdens de rechtszaak droeg hij wegens een verminking altijd een zonnebril, vandaar zijn bijnaam.

In Seriemoordenaars koos Vermassen voor vier zaken waarbij hij als raadsman voor nabestaanden was betrokken. Hij vond het van groot belang zijn ervaringen te delen en zegt: “Woorden vliegen weg als we spreken, ik zou het pijnlijk gevonden hebben als die informatie niet bewaard bleef. Ik heb de dossiers van die zaken, doorliep het proces met cliënten, zag die mannen gedurende een paar weken op een paar meter afstand. Ik heb er een stuk of tien als tegenpartij gehad, dit vond ik de meest frappante voorbeelden.”

De eerste Belgische zaak die Vermassen behandelt gaat over Kim De Gelder. Hij was volgens Vermassen ‘dol op Jommeke en Suske & Wiske’, speelde aardig saxofoon en reed graag paard. Op school ging het voor het eerst mis. Klasgenoten vonden dat Kim een meisjesnaam was en riepen: “Kimmeke ga maar naar de meisjes-wc!” Hij ging zich afsluiten van de buitenwereld, hield spreekbeurten met titels als Bedrogene penis afgeknipt, Marc Dutroux en Bomalarm in kinderdagverblijf. Op zijn 20ste besloot De Gelder beroemd en berucht te worden door heel veel mensen te doden. Vermassen: “De Amerikaanse profiler Hazelwood onderscheidde twee soorten seriemoordenaars: georganiseerden en ongeorganiseerden.

Vermassen besteedt veel aandacht aan seriemoordenaars met wie hij in aanraking kwam. ‘Ik heb vele keren tegenover een seriedoder gestaan en één keer heb ik er een verdedigd’

De Gelder behoort onmiskenbaar tot de eerste categorie, hij heeft zijn daden heel lang voorbereid. Hij maakte een grondplan, tekende een cirkel en zei tegen zichzelf: al deze mensen hier ga ik doden. Op een middag in 2009 belde hij aan bij een oudere vrouw genaamd Elza. De Gelder beweerde van de waterinstallatie te zijn. Zijn vader werkte bij een watermaatschappij, zo heeft hij dat idee gekregen. De Gelder had een trouwring omgedaan om vertrouwen te wekken en hij veegde zijn schoenen bij binnenkomst goed af om te tonen hoe proper hij was. Vlak erna heeft hij die dame daar met messteken gedood. Diezelfde avond is De Gelder gaan kijken naar humoristen. Hij had vermaak nodig, afleiding.

De moord raakte hem in tegenstelling tot wat hij vooraf dacht toch wel. Zijn volgende idee was het vermoorden van artsen in een wachtzaal. Volgens zijn planning moest dat zeven dagen daarna gebeuren. Ik heb nooit eerder gezien dat een seriemoordenaar ook een massamoordenaar wilde worden, maar dat was dus wel zijn plan. De Gelder ging naar een peuterschool genaamd Fabeltjesland. Daar wilde hij ook iedereen doden.” 

De Gelder vermoordde naast Elza van Raemdonck twee baby’s en een lerares. Het was een wonder dat het bij vier doden bleef en de zaak leidde tot nationale en internationale aandacht. 

Vermassen sprak in de aanloop naar het proces geregeld af met weduwnaar Jef van Raemdonck, ‘een weliswaar bejaarde maar veerkrachtige man’. Jef was de dag van Elza’s moord toevallig weg en zei: “Och, was ik toch maar thuis geweest toen die bandiet voor mijn deur stond. Dan was hij eraan geweest. Want ondanks mijn leeftijd zou ik mij niet laten vermoorden.”

Volle verstand

Het proces vond plaats in februari 2013. Vermassen zag De Gelder een paar weken eerder toevallig op de gang van het gerechtsgebouw, geboeid tussen twee agenten in. In Seriemoordenaars staat: “Opvallend is alleszins zijn jeugdig voorkomen, hij lijkt eerder een puber. Het lijkt haast ongeloofwaardig dat zo een nietig jongetje daags voordien zulke ravage heeft aangericht.” De rechtszaak ging onder massale belangstelling van start. De Gelder was ongeschoren, had een vormeloos kapsel en droeg een te groot pak. Volgens de bewakers had hij ‘een vreselijke lijfgeur’.

De Gelder wilde zich ontoerekeningsvatbaar laten verklaren, Vermassen sprak de jury toe met: “Laat u niet misleiden dames en heren. Indien u zult oordelen dat De Gelder tijdens de feiten gek was en nu niet meer, dan gaat hij als een vrij man naar huis. We zullen er de komende weken op blijven hameren dat de beschuldigde bij zijn volle verstand was.” Bij aanvang van zijn pleidooi zei Vermassen: “Excuseer mij, mijnheer De Gelder. Ge gaat een paar uur naar mijn stem zullen luisteren.” De raadsman van de familie Van Raemdonck noemde de verdachte onder meer ‘een psychopaat van het zuiverste water’ en hij zei: “Zijn kopje staat vol van narcisme.”

De Gelder werd op 22 maart 2013 tot levenslang veroordeeld. Vermassen: “Hij dacht dat krankzinnigheid veinzen zijn beste optie was, maar ik probeerde de jury duidelijk te maken dat De Gelder zeer sluw was en zei: U moet hem veroordelen tot gevangenisstraf. Ik las zijn dossier en doorzag zijn tactiek. Hij voerde vele toneelstukjes op en ik vreesde dat hij ook in het hof van assisen een nummertje zou doen. Bij een internering als krankzinnige zou een rechter hem na jaren straf voor genezen kunnen verklaren en dan zou De Gelder wellicht vrijkomen.”

De Gelder was volgens Vermassen ‘merendeel gefixeerd op vrouwen’, maar hij haatte iedereen en wilde wraak op iedereen. Daarom eindigde Vermassen zijn hoofdstuk over De Gelder met: “De wereld moet bloeden. Letterlijk en figuurlijk.”

Dubelleven

De tweede Belgische zaak uit Vermassens boek heeft als kop: ‘Ronald Jansen. De seriemoordenaar met het dubbelleven’. Hij doodde drie mensen en verkrachtte meer dan tien vrouwen. Vermassen vertegenwoordigde de broer van de door Janssen vermoorde Annick van Uytsel. “Ronald Janssen leek een sympathieke leraar,” zegt Vermassen. “Stel, uw dochter van 16 heeft een schoolfeest, dan zou die lieve leraar haar wel thuis af mogen zetten. Maar die lieve leraar was wel een seriemoordenaar. Janssen had geen enkele binding met zijn eerste slachtoffer Annick. Toch heeft hij haar vermoord.”

Janssen doodde naast Annick van Uytsel zijn 18-jarige buurmeisje Shana Appeltans en haar 22-jarige vriend Kevin. “Hij haatte haar omdat ze hem niet wilde. Tot dan toe leidde Janssen ogenschijnlijk het perfecte dubbelleven. Op filmpjes kunt ge hem feestelijk zien lachen. Janssen had nog lang kunnen doorgaan als hij niet de domheid had begaan zijn buurmeisje te doden. Dat was een flater waardoor hij kon worden gevat en uit aanvullend onderzoek bleek dat ook Annick door Janssen was vermoord.” Ook deze rechtszaak werd een mediaspektakel en Vermassen speelde een glansrol. Elke procesdag probeerde hij Janssen ‘uit zijn tent te lokken’ met zinnen als: “Zeg nu eens de waarheid man!” Het doel: Janssens ‘ware gelaat openbaren, zeer leerzaam voor de jury’.

Vermassen slaagde daar glorieus in. Janssen sprong een paar keer ‘plots recht’ en dan schreeuwde hij dingen als: “Gaat gij mij op mijn woorden pakken, gij?” Het was ‘alsof er iets geknapt was in zijn hoofd’ en Janssen bracht de rest van de dag ‘roepend en tierend’ door. Zo toonde Vermassen aan dat die kale, zo gewoon lijkende ex-leraar een zeer opvliegend karakter had en tot alles in staat was.

In zijn pleidooi noemde hij Janssen ‘even bezeten als Jack the Ripper, maar veel georganiseerder’. De verdachte ‘kickt op anale penetratie met de vingers’ en hij ‘is een getrainde en gewetenloze seriemoordenaar, serieleugenaar en serieverkrachter’. Vermassen was ervan overtuigd dat Janssen nog meer moorden heeft gepleegd en hij sloot af met: “Hoe kunt ge zo laag zijn gezonken?” De rechter veroordeelde Janssen mede dankzij Vermassens optreden tot levenslang. 

Renaud Hardy is de derde Belgische seriemoordenaar die Vermassen in Seriemoordenaars behandelt. Hardy was 52 jaar toen hij zijn eerste moorden pleegde. Volgens de dader kwam dat door zijn ziekte: Parkinson. Vermassen: “Hardy was seksueel geobsedeerd en dat werd volgens hem nog erger door de pillen tegen parkinson die hij nam. Zo had hij een slavin met wie hij soms op straat liep terwijl ze een leiband droeg, waanzin. Eerst vermoordde Hardy een paar oudere vrouwen die hij helemaal niet kende en later deed hij een moordpoging op mijn cliënt: de actrice Veerle Eyckermans. Hardy liet een telebestuurbare auto hard over de stoep rijden.

De actrice woonde even verderop en zei: Meneer, ik vind dat wel heel gevaarlijk, er kunnen ongelukken gebeuren. Ze had veel succes in haar beroep en Hardy haat alle vrouwen. Hij viel haar aan, een buurman hoorde haar roepen en rende ernaar toe. Ze had zich vastgegrepen aan een betonnen paal en het gelukte Hardy niet haar ervan af te trekken. De buurman kon haar toen redden.” 

Het assisenproces begon op 19 februari 2018 in Tongeren. Hardy onderbrak Vermassen vaak, schudde voortdurend met zijn hoofd, maakte gebaren alsof hij ‘doventolk’ probeerde te spelen en zei dingen als: “Juist. Jaja. Absoluut helemaal juist. Zeker. Klopt, ge hebt gelijk jong.” 

In september 2014 probeerde Hardy een vrouw te doden, maar dat mislukte. In de rechtszaal zei hij lachend: “Eigenlijk wilde ik die dag een gezin van vier uitmoorden met een bijltje. Kinky hè?’ Vermassen hield op 5 maart 2018 zijn pleidooi waarbij hij hem ‘zorgvuldig in mootjes probeer te hakken’. Hij putte uit zijn enorme kennis over het onderwerp en zei onder meer: “In Amerika zijn er tientallen seriedoders. Die hebben allemaal dezelfde kenmerken. Maar die hebben geen parkinson.” Hardy kreeg levenslang.

‘Eerst vermoordde Renaud Hardy een paar oudere vrouwen die hij helemaal niet kende en later deed hij een moordpoging op mijn cliënt: de actrice Veerle Eyckermans’

Bij het weggaan liep hij langs Vermassens bank en hij probeerde hem een papiertje in zijn handen te drukken. Hardy’s raadsman griste het weg. Het briefje was bestemd voor Veerle Eyckermans. Er stonden ‘schunnigheden van het allerlaagste niveau’ op over wat hij allemaal met haar zou doen. 

Glazenwasser

De vierde en laatste Belgische seriemoordenaar met een eigen hoofdstuk in Vermassens boek is Stephaan du Lion, een glazenwasser die in de jaren negentig vier vrouwen doodde.Het eigenaardige is dat hij de laatste jaren voor zijn arrestatie geen moorden meer heeft begaan,” vertelt Vermassen. “Normaal doden seriemoordenaars juist steeds vlugger en vaker omdat ze er verslaafd aan zijn. Maar Du Lion trof een vrouw die hem kon begeleiden, waardoor hij zich inhield. Zijn fatale fout was dat hij op een gegeven moment een diefstal pleegde, waardoor zijn dna werd gevonden.”

Vermassen stond twee dochters bij van Du Lions laatste slachtoffer: Eve Poppe, in 1997 vermoord in haar Antwerpse appartement. Du Lion werd pas in 2017 gearresteerd na een dna-match. Het proces vond in 2023 plaats. Dochter Vanessa van Eve Poppe vroeg of ze haar ‘knuffelbeertje bij zich mocht houden in getuigenbank’ en dat werd toegestaan. Ze sprak Du Lion rechtstreeks aan, zei dat ze hem begreep, maar dat ze wel een antwoord van hem verwachtte over wat hij met zijn moeder had gedaan. Iedereen in de rechtbank werd stil.

Vanessa Poppe had Du Lions ‘zwakke plek ontdekt’ en de moordenaar van haar mama ‘in het hart geraakt’. Du Lion had zoals vele seriemoordenaars altijd het idee dat iedereen hem afwees, maar Vanessa toonde iets van begrip en hij beloofde ‘een stukje waarheid’ door voor het eerst te vertellen hoe Eve Poppe was vermoord. Zoals de verdachte het in de rechtszaal zei: “Ik heb je moeder eigenlijk in de val gelokt. Wat jij vertelt komt enorm hard binnen. Ik heb je moeder met voorbedachten rade gedood. Ik heb haar verschalkt.”

Vermassen werkte tijdens dat proces al aan zijn boek. Tijdens zijn pleidooi zei hij: “U, mijnheer Du Lion, zal er zeker ook instaan.” Hij toetste een theorie aan ‘de beschuldigde’. Vermassen: “Seriemoordenaars vereren een fantasiewereld als overlevingsreflex in moeilijke situaties. In de eerste fase gaan ze fantaseren wat ze gaan doen en dan beslissen ze het te realiseren.” Vervolgens is er de teleurstelling dat de ‘realiteit niet strookt met de fantasie’ en dat wekt ‘wraakgevoelens en haat op’. Du Lion, die levenslang kreeg, beaamde deze woorden. 

De moordende glazenwasser is de laatste zaak in Vermassens derde bestseller. Het boek eindigt na bijna zeshonderd pagina’s vol gruwelijkheden met: ‘Wat we nooit mogen laten verloren gaan is onze hoop. Het blijft ons voornaamste medicijn, Een belangrijke troost; je hoeft nooit bang te zijn voor een overdosis aan hoop, want dat bestaat gewoonweg niet en er staat ook geen vervaldatum op. Redenen genoeg dus om onze hoop altijd te bewaren.’

Waarom wilde Vermassen op deze manier eindigen ? De advocaat en true crime schrijver denkt heel even na en zegt: “Omdat het bij mijn mentaliteit past. Voor een deel van het lezerspubliek zal het lezen van mijn boek heel zwaar zijn geweest. Ze zijn er wellicht depressief van geworden en dan heersen er momenteel ook nog eens zoveel psychopaten en narcisten in de huidige wereld, zoals Donald Trump.

Voor de  jeugd is het moeilijk om nog te geloven in de leiders van nu. Je zou denken: we worden als mensheid intelligenter, maar niks van dat, integendeel. Het populisme is nooit zo populair geweest, maar we moeten blijven zoeken naar het goede. Ikzelf kom alle dagen in aanraking met het slechte en zoek graag mijn hoop in kunst. Na een vreselijke dag in de rechtbank zeg ik tegen mijn vrouw: Kom we gaan Parijs of Amsterdam. Dan bezoeken we een schouwburg of iets dergelijks, want ondanks alle ellende is het leven de moeite waard. Dat was de bedoeling van de laatste alinea’s van mijn boek.”

Premium
Je hebt zojuist een premium artikel gelezen.

Online onbeperkt lezen en Panorama thuisbezorgd?

Abonneer nu en profiteer!

Probeer direct