Misdaadcolumn: 'Een moord kost meer levens'

Peter R. de Vries, bij het schrijven van deze column precies een jaar niet meer onder ons, was een man van spreuken en gezegden. Iedereen die met hem heeft gewerkt, zal kunnen beamen dat hij menig gesprek wist te kruiden met uitspraken als ‘zonder strijd geen overwinning’, ‘een vliegende kraai vangt altijd wat’, ‘waar niets is verliest de keizer zijn recht’ en het onvermijdelijke ‘schudden aan een boom’. Het waren voor hem de bouillonblokjes in de flauwe soep van de conversatie. Aan één uitspraak, meteen ook de titel van een van zijn boeken, was hij het meest gehecht: “Een moord kost meer levens.”

De titel was gebaseerd op het leven van kindermoordenaar Paul Spruit, die in de jaren zeventig Basje Bloemena en Heleentje Isaac om het leven bracht. Peter ontdekte tijdens de research voor zijn boek dat de moorden niet op zichzelf stonden en zich in het leven van de betrokkenen meer drama’s hadden afgespeeld, soms toevallig, soms met een oorzakelijk verband. Met name het leven van Spruits zoon was een aaneenschakeling van geweld geworden. Je zou het een extreme versie van de volkswijsheid ‘een ongeluk komt nooit alleen’ kunnen noemen. Peter vond Een moord kost meer levens overigens zijn beste werk, hij sloeg het hoger aan dan De ontvoering van Alfred Heineken.

Toen ik onlangs werd getipt over een moord in Delft moest ik onmiddellijk aan dit boek terugdenken. Eigenlijk was het bericht over het drama in de Prinsenstad me niet echt opgevallen, hoewel het een bloedig en schokkend tafereel was geweest. Na een feestje hadden twee mannen het met elkaar aan de stok gekregen. Het resulteerde in een geweldsexplosie waarbij een van de mannen met – volgens de tipgever – ‘zeer veel messteken’ om het leven was gebracht. De politie meldde dat het ging om een drama ‘in de familiesfeer’. Het slachtoffer was Pascal Zwartjes en de verdachte, aldus de tipgever, zijn neef Marco O. En die naam móést me iets zeggen, werd er cryptisch aan toegevoegd. Dat deed het zeker.

Het was Peter R. de Vries die een jaar of twee geleden met deze naam op de proppen kwam. Aanleiding was zijn uitzending over de musicalmoord op Wilma Bres uit Delft. De vrouw was in 1989 na een musicaloptreden tijdens een nachtelijke fietstocht naar huis doodgestoken. De dader werd nooit gevonden. Totdat Peter een anonieme tip kreeg, die hij als zeer betrouwbaar bestempelde en aan de recherche doorspeelde. Volgens de briefschrijver was Wilma zonder reden doodgestoken door de toen nog jeugdige Marco O., een jongen uit een sociaal arm gezin die vaak tot in de nachtelijke uurtjes op straat rondhing. Wilma zou iets hebben geroepen als: “Hé snotaap, wat moet jij zo laat op straat?” waarop probleemkind Marco totaal uit zijn dak zou zijn gegaan en de jonge vrouw met ‘zeer veel messteken’ om het leven had gebracht.

De informatie ligt zoals gezegd bij de politie, maar daar wist men niet zo goed wat ermee te beginnen. Strafrechtelijk kon er niets meer worden gedaan, want de zaak is inmiddels verjaard. Hooguit kon om wat laatste familieleden van Wilma duidelijkheid te verschaffen worden geprobeerd Marco tot praten te bewegen. Maar hoe? Marco bleek zich te hebben ontwikkeld tot een labiele en licht ontvlambare man, die door zijn moeder in bescherming werd genomen. Zelfs toen Marco tijdens een ruzie zijn stiefvader en eigen moeder met een mes bewerkte, werd dit met de mantel der liefde bedekt. De psychische staat van Marco was voor de politie reden om zeer behoedzaam naar een eventueel verhoor op vrijwillige basis toe te werken.

Dat behoedzame kan er nu wel af zou je zeggen. Marco O. zit inmiddels vast voor de moord op zijn neef en dit biedt dé kans om die zaak uit 1989 nog eens ter sprake te brengen. Jammer dat Peter R. deze ontwikkeling niet meer mag meemaken, de zaak-Bres lag hem na aan het hart. Maar ik denk te weten wat Peters commentaar zou zijn op de recente misstap van Marco. “Een moord kost meer levens.”