Iedere dag het nieuws dat echte mannen interesseert
Henk Strootman

Misdaadcolumn: ‘Het wantrouwen jegens allochtone agenten is verklaarbaar’

Elke week schrijft misdaadverslaggever Henk Strootman een column over wat hem opvalt in de crimewereld. Deze week: kan de politie het nog wel goed doen?

Henk Strootman

In de documentaire De blauwe familie kwamen onlangs politieagenten aan het woord die door collega’s waren gediscrimineerd, buitengesloten of weggepest. Het waren ontluisterde beelden. Op sociale media regende het woorden als dapper, moedig, helden en natuurlijke het onvermijdelijke respect. Maar er zit ook een andere kant aan het verhaal.

Om te beginnen vind ik élke agent dapper en moedig. Stuk voor stuk helden die ons respect verdienen. Ga er maar aanstaan vandaag de dag. Als agent word je bespuugd, beschimpt, belaagd en bedreigd. Jongeren, die sinds de lockdown helemaal los schijnen te gaan, hebben nul respect voor het gezag. Wappies speuren op internet naar de privéadressen van agenten en roepen op tot intimiderende huisbezoeken. Als agent ben je als snel een fascist, racist of machtswellusteling. En toch zijn er nog steeds schoolverlaters die zich aanmelden voor de opleiding. Ze kiezen niet voor de makkelijkste weg en zijn zeker niet uit op de populariteitsprijs.

Zo’n documentaire over racisme binnen de politie zal met de beste bedoelingen zijn gemaakt. En ik ben als ex-politieman de eerste die zal toegeven dat er missstanden zijn binnen de politie. Net als in de zorg, de luchtvaart, het onderwijs en bij defensie. Agenten zijn net mensen. Maar tegelijk doe je met zo’n documentaire een groot deel van het korps tekort. Want de nuance is in de vele reacties op social media ver te zoeken. De hele organisatie is opeens verrot, er moeten koppen rollen, ACAB (all cops are bastards), elke agent moet zich kapot schamen et cetera. Als goedwillende agent heb je er weer een stempel bij.

Afgaande op mijn contacten binnen de politie denk ik dat er eerder sprake is van wantrouwen jegens allochtone agenten dan discriminatie. Ook niet goed, maar wel verklaarbaar. De ambitie van de politie om een afspiegeling te worden van de samenleving is geen onverdeeld succes. Er is ruimhartig omgesprongen met sollicitanten die de taal niet helemaal machtig waren, met als resultaat dat processen-verbaal vaak wemelen van de taalfouten. Maar dat is het ergste niet. In de ijver om in korte tijd zoveel mogelijk agenten allochtone afkomst te werven werd ook het antecedenten- en omgevingsonderzoek snel afgeraffeld. Met als gevolg dat er jongens en meiden werden aangenomen die zelf dan wel zonder strafblad waren, maar die intussen wel een oom of neef hadden met zeer dubieuze contacten en werkzaamheden. Waar dat toe kan leiden hebben we onlangs nog kunnen zien.

“Kijk even in het systeem, dat doe je toch wel even?”

Op 2 augustus 2021 werd een 34-jarige Rotterdamse politieman benaderd door een familielid. Er was een ongeluk geweest, zo kreeg hij te horen, een bedrijfsbusje was doorgereden en het kenteken was genoteerd. Of hij misschien even de bestuurder kon opzoeken in de politiesystemen. De man gaf de naam van het bedrijf door en het adres in Zwijndrecht. Twaalf dagen later, op 14 augustus, ging een pand aan de Kreekweg in Zwijndrecht in vlammen op. De brandstichting bleek onderdeel van een brute wraakactie tegen drie mannen die in het criminele milieu werden verdacht van het wegmaken van bijna 1900 kilo cocaïne. Naast de brandstichting maakten ook een explosie in Alblasserdam en een vergisontvoering deel uit van de wraakexpeditie.

Een incident als dit is waar ze bij de politie bang voor zijn. Het is vaak de achterban die een allochtone agent in de problemen brengt. Er wordt een beroep gedaan op loyaliteit, oude vriendschappen en hechte familiebanden. “Kijk even in het systeem, dat doe je toch wel even?” Dergelijke incidenten zetten de organisatie onder druk en vormen een voortdurend integriteitsrisico. Volgens recente cijfers komt 40 procent van corruptiegevallen voor rekening van allochtone agenten. Dat is veel, zeker als je weet dat het aandeel allochtone medewerkers slechts 10 procent is. Dat is ook een documentaire waard.