Jan Meeus: ‘Drugssmokkelaar Piet Costa is een intrigerend figuur’

Jan, voordat we beginnen: moet jij nu eigenlijk niet in de rechtbank zijn?

“Hoezo? Omdat Piet Costa nu terecht staat voor de smokkel van die 3800 kilo cocaïne via de havens van Antwerpen en Rotterdam? Welnee, joh. Van die zaak weet ik alles al af, dus die laat ik even schieten. Komende week, wanneer de rechtszaak over die martelcontainer begint, ben ik wél van plan een kijkje te nemen. Alleen: ik betwijfel of Piet Costa iets gaat verklaren, dus het is nog maar de vraag wat er voor mij te halen valt.”

Waarom een podcast over Piet Costa?

“In het najaar van 2020 heb ik voor NRC een profiel over hem geschreven. Ik vind hem een intrigerend figuur. Zijn levensloop is uitermate geschikt om de opkomst van de cocaïnehandel in Nederland te schetsen. Tussen 2010 en nu is het aantal onderscheppingen van cocaïne in de havens van Rotterdam en Antwerpen meer dan vertienvoudigd. In 2010 werd er 15.000 kilo cocaïne onderschept, afgelopen jaar bijna 160.000 kilo. Parallel daaraan werd Piet actief in de cocaïnesmokkel. Daarvóór was hij een onbekend figuur, een dertienin-een-dozijn-crimineel, zal ik maar zeggen. Zijn strafblad bestond uit twee veroordelingen voor een overval, meer niet. Hoe wordt iemand als hij een vooraanstaand figuur in de wereld van de cocaïnesmokkel? Die vraag fascineerde me enorm.”

En? Wat is het antwoord?

“Via een aantal mensen die hij in de bajes leerde kennen, kwam hij terecht in de entourage van Samir B., ook wel Scarface genoemd. Die is in 2014 doodgeschoten. Samir was een invloedrijk cocaïnehandelaar in West-Europa. Piet richtte zich in die tijd op de logistiek. Kennelijk was hij daar zo bedreven in, dat hij langzaamaan zijn weg omhoog heeft gevonden. Nadat Samir werd geliquideerd, rees de ster van Piet. Tegelijkertijd slaagde hij erin jarenlang onder de radar te blijven. De eerste publicatie waarin Piet werd genoemd, dateert van 2018, uit De Telegraaf. Acht jaar lang bleef hij voor het grote publiek een totaal onbekende, ondanks dat hij in de cocaïnesmokkel juist een vooraanstaande positie verworven had.”

Hoe kon hij zo lang onder de radar blijven?

“Voor zover bekend heeft hij zich lange tijd volledig onttrokken aan geweld. Om die reden is hij nooit in beeld gekomen bij de politie. Die hebben nu eenmaal een beperkte capaciteit. Criminelen uit de drugshandel die geen geweld plegen, staan nu eenmaal laag op het prioriteitenlijstje. Dat heeft Piet goed gezien. De 3800 kilo cocaïnesmokkel waarvoor hij nu terecht staat, werd al onderschept in 2016. Pas vier jaar daarna is Piet aangehouden. En ook nog eens nadat de cryptodienst Encrochat was gehackt en de politie beelden van die martelcontainer vond en heftige chatberichten over wat Piet daarmee van plan was. Dát was het moment dat hij tegen de lamp liep. Het zegt alles over hoe het werkt in de opsporing.”

Hoe kan iemand die tegen geweld is opdracht geven voor het bouwen van een martelcontainer?

“Uit het dossier blijkt dat Piet in 2020 met één van zijn handlangers, Ali D., in conflict is geraakt. D. zou geld van Piet hebben gestolen, zo leidt de politie af uit Encro-berichten die worden toegeschreven aan Piet Costa. Op een gegeven moment zou D. gedwongen zijn om informatie te geven over waar dat geld gebleven was. Daarna is er iets gebeurd wat mij niet helemaal duidelijk is, maar waardoor dat conflict is geëscaleerd. Het leidde vervolgens tot de liquidatie van Ibrahim A., ook een handlanger van Piet. Ergens in dat conflict is Piet blijkbaar zo boos geworden dat hij opdracht gegeven zou hebben tot het bouwen van die martelcontainer. Eerlijk gezegd frustreert het mij enorm dat ik zelfs na mijn onderzoek dat al twee jaar duurt nog steeds niet kan plaatsen wat er nu gebeurd is waardoor Piet die grens over gegaan is.”

Kom je daar ooit nog achter?

“Ik heb wel een idee hoe het zit, maar kan dat niet genoeg onderbouwen om dat hardop uit te spreken. Piet zelf wil niet meewerken aan de podcast, omdat hij geen contact met journalisten mag hebben, dus ik kan het hem ook niet vragen. Tja, dan houdt het helaas op.”

Vanaf 26 januari is de eerste aflevering van Cocaïnekoorts II exclusief te beluisteren in de NRC Audio app. Vanaf 2 februari is dezelfde aflevering te beluisteren op alle bekende podcast-kanalen. Nieuwe afleveringen verschijnen iedere volgende woensdag.