Misdaadcolumn: 'Een onverklaarbare dood'

Als misdaadjournalist ontvang je zo nu en dan post van mensen die een dierbare zijn verloren en die zo hun twijfels hebben over de doodsoorzaak. Ik neem die brieven en mails altijd zeer serieus, want er gaat doorgaans veel onverwerkt leed achter schuil. In sommige gevallen is het begrijpelijk dat de schrijvers de zaak niet vertrouwen. Want de dood kent veel bizarre verschijningsvormen, die lang niet altijd logisch te beredeneren zijn.

Zo herinner ik me de noodkreet van een moeder die haar volwassen, alleenwonende zoon dood in zijn huis had aangetroffen. Het had er allemaal nogal verdacht uitgezien. De jongen was half ontkleed, werkelijk overal – van de wasbak tot in de keuken – waren bloedsporen te zien en de schuifpui stond op een kier. In de computer had de moeder Facebookberichten gevonden die wezen op een mogelijk conflict met iemand over een betaling. Toch was deze zaak door de politie ‘afgedaan’ als een natuurlijk overlijden. De schrijfster sprak zelfs al over een ‘doofpot’, zonder overigens toe te lichten waarom de recherche dit zou hebben gedaan.

Ik moest toegeven dat de zaak er zo op het eerste gezicht vreemd uitzag en besloot me in de zaak te verdiepen. Bij de politie kwam ik niet ver, het ging volgens de woordvoerder om een natuurlijk overlijden en uit privacyoverwegingen konden er geen nadere mededelingen worden gedaan – het bekende riedeltje. Uiteindelijk kwam ik in contact met de patholoog die het lichaam had onderzocht. Hij was tot de conclusie gekomen dat de man was overleden door hartfalen in combinatie met cocaïnegebruik. Maar de bloedsporen dan, zo vroeg ik. En het feit dat de man halfnaakt op de vloer lag? Dat paste in het beeld, zo verzekerde de sectiearts me. Cocaïnegebruik kan leiden tot fysieke oververhitting, met verwarring, bloedverlies, paniek en benauwdheid tot gevolg.

Typisch het beeld dat past bij iemand in doodsnood. “In dit specifieke geval had de man een bloedneus gekregen, vermoedelijk doordat hij in blinde paniek tegen en keukenkastje was gebotst,” aldus de patholoog.

“De schuifpui zal hij hebben geopend om snel frisse lucht te krijgen. Er was werkelijk niets dat wees op een misdrijf.”

Vooral nabestaanden van – vaak jonge – mensen die zelfmoord hebben gepleegd klimmen nogal eens in de pen. Met name als niemand de wanhoopsdaad had zien aankomen. Een gezonde Hollandse meid, mooi, succesvol en intelligent, die springt toch niet zomaar vanaf een perron voor de trein, zo schreef een echtpaar me. Die moet toch geduwd zijn? Tja, hoe reageer je daarop? Uit mijn ervaring als misdaadjournalist (en expolitieman) weet ik dat ook evenwichtige types plotseling uit het leven kunnen stappen.

Voor achterblijvers is dat natuurlijk niet te verteren. De gedachte dat zoon- of dochterlief zelf voor de dood heeft gekozen, probeer dat maar eens een plekje te geven. Misschien zit dat ook wel een beetje achter die brieven, de ‘hoop’ dat een ander het heeft gedaan. En bij brieven blijft het vaak niet. Er zijn in Nederland meerdere zaken bekend waarbij politie en justitie werkelijk worden bestookt met verwijten over ‘onzorgvuldig onderzoek’ en ‘laksheid’, terwijl er wel degelijk zeer uitvoerig aan zo’n zaak is gewerkt.

“Soms is het echt genoeg geweest,” vertrouwde een Rotterdamse rechercheur me ooit toe. “We gaan zelfs verder dan we strikt genomen hoeven te doen, maar dan nóg is het niet voldoende. Alsof er geen andere zaken liggen te wachten. Maar hoe vertel je dat aan nabestaanden die de dood van hun naaste duidelijk nog niet hebben verwerkt?”