Misdaadcolumn: 'Was vroeger alles beter?'

Net als iedere krantenlezer slaak ik regelmatig een diepe zucht bij het lezen van het misdaadnieuws.

Mijn beroep brengt ook nog eens met zich mee dat ik extra let op berichten over moord en doodslag en dat stemt bepaald niet vrolijk. Het leidt op de redactie regelmatig tot de discussie of Nederland afglijdt tot een land waarin je je leven niet meer zeker bent. Volgens de statistieken neemt het aantal moorden af, zoals ook andere vormen van misdaad op z’n retour zijn. Maar of de gemiddelde Nederlander zich door die dalende cijfers ook veiliger vóelt is nog maar zeer de vraag.

De moderne media zorgen ervoor dat je altijd, het klokje rond, wordt bestookt met 112-nieuws. En snel. Persfotografen zijn niet meer nodig en komen vaak net te laat. De komst van het mobieltje heeft ervoor gezorgd dat de échte nieuwsfoto door de toevallige voorbijganger wordt gemaakt. Die constante stroom aan nieuws draagt bij aan een gevoel van onveiligheid. Volgens de wetenschap houdt de evolutie van ons brein geen gelijke tred met de snel toenemende hoeveelheid prikkels die we tegenwoordig te verwerken krijgen. Uit onderzoek is gebleken dat een inwoner van New York in één week meer prikkels te verwerken krijgt dan een boer in de middeleeuwen in zijn hele leven.

Kortom, de kans is groot dat we met ons overprikkelde brein alleen maar dénken dat Nederland steeds crimineler wordt. Maar wie de moeite neemt om eens rond te neuzen op een site als Delpher, waarin krantenarchieven zijn opgenomen, en zoekt op het trefwoord ‘moord’ zal zien dat het vroeger niet veel beter was. Wat bijvoorbeeld opvalt is dat er in de jaren zestig en zeventig veel meer kindermoorden en ontvoeringen werden gepleegd. En zaken die nu in Hart van Nederland, 112Vandaag en De Telegraaf uitvoerig worden belicht, zouden ooit niet veel verder zijn gekomen dan een kolom in het middenkatern. Met heel misschien een zwart-witfoto erbij. En denk niet dat er vroeger geen zinloos geweld bestond. Je hebt altijd dorpen en wijken gehad waar één keer ‘verkeerd kijken’ reden genoeg was om iemand in elkaar te pompen.

De kans is groot dat we met ons overprikkelde brein alleen maar dénken dat Nederland steeds crimineler wordt

Ook als ex-politieman bestrijd ik dat vroeger alles beter was. Om Rotterdam als voorbeeld te nemen: de straatprostitutie is verdwenen. De Witte de Withstraat, ooit het domein van messentrekkers en junks, is nu een hippe straat met bruisende horeca. De heroïnejunks, ze zullen er nog zijn, maar je ziet ze niet meer haastig met een Albert Heijn-tas vol autoradio’s over straat lopen. Perron Nul, ooit een plek pal voor het Centraal Station waar verslaafden hun methadon konden halen, geen spoor meer van terug te vinden.

Zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Voor Amsterdam geldt hetzelfde verhaal. In de jaren zeventig meed je de Zeedijk als de pest. Amsterdam was een grauwe, vervuilde stad met piepschuim en oude etalagepoppen in de grachten. Krakers leken er de dienst uit te maken en twee keer liet een politieman het leven bij een geweldsdelict. Verder was het een schuilplaats voor terroristen van de IRA en RAF en speelde de politie een uitzichtloos kat-en-muisspelletje met junks en dealers.

Uiteraard is Nederland geen walhalla. Er zijn problemen genoeg. De snel toenemende drugscriminaliteit is zeer zorgwekkend en begint, zoals John van den Heuvel al opmerkte, steeds meer op narco-terrorisme te lijken. Helaas wordt daarbij niet alleen gemoord in eigen gelederen, maar hebben vergis- en wraakmoorden ook tot onschuldige slachtoffers geleid. Hoe vreselijk dat ook is, daarmee is niet gezegd dat vroeger alles beter was. Maar dat je niet meteen alles wist, was misschien wel de grootste zegen van die tijd.