Motorclubs of motorbendes? (longread)

Inmiddels is justitie diverse civiele- en strafrechtelijke processen en procedures begonnen tegen Outlaw Motorcycle Gangs als de Bandidos, de Hells Angels, Satudarah en No Surrender. Wie gaat deze strijd winnen?

Waarom wil justitie Outlaw Motorcycle Gangs van de kaart vegen?

Het is regeringsbeleid. Oktober vorig jaar kondigt het kabinet-Rutte aan dat het motorbendes aan banden wil leggen: “Er komt een verbod op Outlaw Motorcycle Gangs. Motorbendes ontwrichten de samenleving door intimidatie en bedreiging van het lokale bestuur en door drugsoverlast, witwaspraktijken, fysiek geweld en tal van andere criminele activiteiten,” zo staat in het akkoord.

Om welke clubs gaat het?

Justitie is de aanval op meerdere fronten begonnen. Tegen leden van Bandidos, de Hells Angels, Satudarah en No Surrender zijn strafrechtelijke aanklachten opgestart wegens lidmaatschap van een criminele organisatie (Artikel 140). Maar in het geval van Bandidos, Satudarah en Hells Angels loopt er ook een civielrechtelijke procedure om deze ‘verenigingen’ te verbieden wegens het verstoren van de openbare orde en het ontwrichten van de samenleving. De strategie is helder: door leden zowel op strafrechtelijke als op civielrechtelijke basis te vervolgen, staat het OM extra sterk; want de rechter kan ter ondersteuning van een vonnis in de ene zaak wijzen naar een uitspraak in een andere, verwante zaak. Al die verschillende processen en procedures moeten een soort stormram vormen om de OMG’s plat te krijgen.

En het staat nu 1-0 voor justitie, of niet?

Op dit moment wel, ja. Justitie heeft rond de jaarwisseling een dubbele ‘overwinning’ behaald nadat de rechtbank van Utrecht december 2017 bij een civiele procedure heeft beslist dat Bandidos MC voortaan verboden is in Nederland. Daarbij rekende de rechter het de club zwaar aan dat geweld van Bandidosleden de veiligheid van andere burgers in gevaar brengt.

@backlink(186631)

De Bandidos zouden opereren binnen een ‘cultuur van wetteloosheid’.

Een maand later verbood dezelfde rechtbank trouwens ook Catervarius MC, een ‘broederschap’ met een sterke link naar de motorwereld en naar de misdaad. De Bandidos zijn in hoger beroep gegaan, in praktische zin stelt het verbod in hun geval daarom nog niet veel voor. Dat zou pas van kracht zijn bij een onherroepelijke uitspraak. Catervarius daarentegen heeft besloten zich, na het uitgesproken verbod, op te heffen.

In mei hoorden we dat justitie de Hells Angels wil gaan verbieden. Lastig om een club te verbieden die in Nederland al meer dan veertig jaar bestaat, zou je zeggen.

Ja, en in het geval van de Hells Angels zou je ook kunnen stellen dat de leden van deze club niet zo snel zullen opschrikken van een aangekondigd verbod. Dat heeft het OM namelijk al eens eerder geprobeerd en toen ging justitie nat. Die zaak werd uiteindelijk – wegens procedurefouten – niet in behandeling genomen. Tegen het Angels-chapter Northcoast uit Harlingen kwam het in 2006 wel tot een rechtszaak, maar ook daar ‘wonnen’ de Angels. Uiteindelijk vond de rechter dat het ‘recht op vereniging’ zwaarder woog dan de criminele activiteiten waar de individuele leden zich mee bezighielden.

@backlink(184045)

Hoe groot zijn de Nederlandse Angels eigenlijk?

In Nederland zijn er ongeveer 300 Hells Angels-leden, verspreid over zeventien afdelingen in onder meer Gouda, Haarlem, Den Bosch en Harlingen. De Amsterdamse afdeling geldt als de oudste tak en werd officieel erkend als eerste Nederlandse afdeling op 28 oktober 1978. De man achter dit chapter was Willem van Boxtel, beter bekend als ‘Big Willem’. In 2004 werd Van Boxtel opgepakt: hij zou zijn betrokken bij de voorbereiding van een aanslag op Willem Holleeder. Hij werd daarna in bad standing uit de club gezet. Sinds het Amsterdamse chapter samen met het Nederlandse hoofdkantoor enkele jaren geleden moest vertrekken uit Amsterdam horen we veel minder van de Hells Angels. Maar er is intussen een nieuwe generatie aan de leiding gekomen. En deze ‘jonkies’ bakken hem volgens justitie weer net zo bruin als hun oudere brothers, tien, twintig jaar geleden.

Wie zijn deze kopstukken, en waarvan worden zij verdacht?

Om te beginnen is er Lysander de R. Hij was tot voor kort president van de Hells Angels in Haarlem maar is de club uit gegooid sinds hij op meerdere fronten in aanraking is gekomen met justitie. Als we het OM mogen geloven heeft deze De R. van 2014 tot pakweg 2016 geen dag stil gezeten als het om misdaad gaat. Lysander de R. wordt verdacht van het leidinggeven aan een criminele organisatie, brandstichting bij een sporthal, meerdere afpersingen, bedreiging, wapenbezit en een poging tot zware mishandeling. Daarnaast wordt hij verdacht van betrokkenheid bij een vechtpartij met rivaliserende motorclub Mongols MC in Rotterdam.

Justitie zit trouwens ook achter Lysanders vriendin aan. Het OM in Haarlem vervolgt op dit moment Sylvana P. Zij zou haar partner bij de opdracht tot brandstichting in een sporthal hebben geassisteerd en criminele winsten hebben witgewassen. Zelf meent ze onschuldig te zijn en zelfs een hekel te hebben aan de HA. ‘Vieze stinkende strontboeren’ en ‘een stelletje randdebielen’, noemt ze die volgens webkrant NH-Nieuws op afgetapte gesprekken.

Hoe komt justitie aan bewijs tegen deze mensen?

De voormalige top van de Haarlemse Angels staat volop op door justitie gemaakte taps. Zo zijn ze te horen in de auto op weg naar een ontmoeting met de rivaliserende Mongols MC, april 2016 bij een Van der Valk-hotel in Rotterdam. Volgens justitie maken ze zich die dag op voor een gewelddadige confrontatie. “Onzin,” zo beweerde Lysander de R. recentelijk in de Osdorp Bunker: “Er was daar een gesprek. Wij waren daar om onze support te tonen.”

Welke procedures is de overheid precies tegen de Hells Angels gestart?

Justitie zit qua de Hells Angels op het hierboven beschreven tweesporentraject. Er is het strafproces waar Lysander en zijn handlangers terecht staan voor deelname aan een criminele organisatie. En eind mei is het OM naar de civiele rechter gestapt om een verbod op de Angels aan te vragen. Daarbij moet door de overheid worden aangetoond dat alle leden van deze club zich met criminaliteit bezighouden, er moet ook hard gemaakt kunnen worden dat er in clubverband met elkaar wordt samengewerkt.

Gaat dat lukken?

Dat is nog niet duidelijk. Wil justitie überhaupt kans hebben op een algemeen verbod van de Hells Angels Haarlem, dan moeten de leden wel eerst schuldig bevonden worden aan iets strafbaars. Het Openbaar Ministerie vervolgt nu zes van de Haarlemse Hells Angels – zials Lysander de R. - voor het lidmaatschap van een criminele organisatie. Zodra hun ‘lidmaatschap’ erkend wordt door de rechter is daar de munitie voor het OM om dit in te brengen in de civiele procedure.

Dan over naar No Surrender. Hoe lang gaat die MC het nog uithouden?

Eerst even wat achtergrond. No Surrender MC is februari 2013 opgestart door Klaas Otto en enkele handlangers, onder wie Big Willem van Boxtel. Ook Dick Vrij, Danny K. en Willem Holleeder zijn in de beginfase bij de oprichting betrokken. Volop criminelen dus. Maar of dat veel betekende? Na veel geruzie en gedoe verlaten de drie bekende criminelen de club. Onder leiding van Otto maakt de MC in de jaren daarna een spectaculaire groei door. Niet alleen in Nederland, België en Duitsland verrijzen er nieuwe chapters, ook opent de club dependances in landen als Marokko, Turkije, Libanon, Suriname en de VS.

Als oud-beveiliger en vechtsporter Henk Kuipers zich samen met enkele noordelijke Satudarah-chapters aansluit bij No Surrender; zorgt dat voor een grote uitbreiding van de MC in Noord Nederland.

Ondertussen raken afzonderlijke leden van No Surrender betrokken bij een reeks strafbare feiten. Zo vindt er in oktober 2014 een schietpartij plaats op de Medoclaan in Eindhoven. Ook bij een ripdeal met dodelijke afloop in Hooge Zwaluwe, in oktober 2015, zijn No Surrender-leden betrokken. De lijst met dit soort No Surrender-gerelateerde berichten is nog veel langer. De MC is al vier jaar vrijwel voortdurend in het nieuws vanwege al deze incidenten.

Wil justitie No Surrender ook verbieden?

Nee, of beter gezegd: nog niet. Er is namelijk nog geen civiele procedure aangespannen om de club te laten verbieden. Maar wat niet is kan uiteraard nog komen.

In het geval van No Surrender is op dit moment alleen een strafrechtelijk traject opgestart. Het Landelijk Parket heeft vier mannen aangeklaagd op basis van artikel 140, deelname aan een criminele organisatie. Het gaat om Henk Kuipers, Theo ten V,. Rico R. en Klaas Otto. Die laatste is officieel al sinds 2016 niet meer aan de organisatie verbonden. De vier ‘leiders’ moeten op 22 juni samen voor de rechter komen.

@backlink(190371)

Tegen al deze mannen lopen ook afzonderlijke aanklachten, toch?

Jazeker. Henk Kuipers, één van de ‘world captains’, wordt verdacht van mishandeling, valsheid in geschrifte en afpersing. Rico R., een andere world captain, zit vast voor drugshandel en witwassen. Theo ten V. zou betrokken zijn bij afpersing en mishandeling…

… en Klaas Otto is betrokken in maar liefst twee strafzaken.

Klopt, hij wordt verdacht van brandstichting, mishandeling, beïnvloeding van getuigen, afpersing, witwassen en opdracht geven tot liquidaties. Otto zit op dit moment overigens thuis. Hij mag de inhoudelijke behandeling van zijn strafzaken in voorrarrest met een enkelband doorbrengen, nadat hij eerder maandenlang in de EBI in Vught vast zat.

De strafrechtelijke regiezitting tegen de top van No Surrender staat op 22 juni gepland, is er nog een feit toegevoegd?

Nee, maar er is wel een zaak van de tenlastelegging afgehaald. Dat betreft de aangifte van ‘kroongetuige’ Richard B., die zou zijn mishandeld door Henk Kuipers in het kader van een bad standing. Dit feit wordt dus niet langer ten laste gelegd.

Wat zegt Kuipers zelf eigenlijk over zijn situatie?

We spraken zijn advocaat Roy van der Wal, die dagelijks in contact staat met de gedetineerde world captain: “Er is bij mijn weten nog geen verzoek ingediend om de club te verbieden. Mocht een verzoek worden ingediend dan ben ik uiteraard benieuwd naar de onderbouwing hiervan. Op basis van dossiers die ik tot nu toe heb kunnen bestuderen zie ik een zaak met vertrouwen tegemoet. In het (voormalig) clubhuis in Emmen is jarenlang afgeluisterd. Tijdens gesprekken is te horen dat de club veel waarde hecht aan de goede band met de overheid die in de jaren is opgebouwd. Ook is te horen dat de clubleden juist van mening zijn dat ze geweld uit de weg moeten gaan. Leden die zich misdragen worden om deze reden zelfs juist uit de club gezet, omdat ze de club een slecht imago bezorgen. En het imago van de club was eigenlijk ook goed te noemen; men had een uitstekende verstandhouding met de politie en de bestuurders. Alles ging in goed overleg, maar dat is blijkbaar eenzijdig opgezegd. De overheid schiet haar doel voorbij in haar strijd tegen de motorclubs. Het recht op vrijheid van vereniging is niet voor niets in de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de mens gewaarborgd! Een verbodenverklaring is dan ook echt een hele zware maatregel en daar is meer voor nodig dan gedrag dat vanuit maatschappelijk oogpunt wellicht als ongewenst wordt ervaren. Of het openbaar ministerie aan kan tonen dat hiervan bij No Surrender sprake is, dat is maar zeer de vraag. Op basis van de stukken die we in ons bezit hebben, stellen we: nee!”

Wie heeft de meeste problemen op dit moment, No Surrender of Satudarah?

We zijn geneigd nu nog even Satudarah te noemen. Justitie is met de van oorsprong Molukse MC al een paar stappen verder richting opheffing dan met No Surrender. Zo loopt er nu al een zaak waarbij justitie een verbod op Satudarah eist. Die civiele procedure wordt afgewikkeld in de rechtbank op Schiphol. Hierbij hebben officieren van het Landelijk Parket recentelijk in mei twee dagen lang juridische munitie geleverd voor hun zaak. Mede op basis van een documentaire over Satudarah meent het OM dat de club doortrokken is van een gewelddadige mentaliteit.

@backlink(188767)

Wij herinneren ons vooral de bizarre zoektocht naar de voortvluchtige Michel B. Welke rol speelt hij in dit geheel?

Net als de vier andere malessy’s (leiders) van de club wordt hij aangeklaagd wegens lidmaatschap van een criminele organisatie. Die vier, dat zijn Xanterra en Angelo M. uit Tilburg, Paul M. uit Maastricht en penningmeester Redouan I. uit Goirle. Volgens het OM hebben deze vijf het voor het zeggen bij de club. Hen wordt leidinggeven aan een criminele organisatie, die onder meer verantwoordelijk zou zijn voor drugshandel en afpersingen, ten laste gelegd. Zij vormen volgens het OM ook een orgaan dat zeggenschap heeft over de andere chapters en supportclubs van Satudarah: Saudarah, 999 en Yellow Snakes.

Ook een club als Satudarah bestaat al enige tijd, toch?

Ja. Een kleine dertig jaar om precies te zijn. De van oorsprong Molukse club wordt in 1990 door negen mannen opgericht in het kleine dorpje Moordrecht, vlak bij Gouda. Moordrecht kent een grote Molukse bevolkingsgroep sinds de Nederlandse overheid hier Molukkers huisvest.

De oprichters van Satudarah in 1990 bestempelen zichzelf als erfgenamen der Molukse krijgers. Satu betekent één en darah staat voor bloed. In het logo is zowel een blanke als zwarte krijger te zien, wat laat zien dat iedereen welkom is bij de club. De negen veren staan voor de oprichters.

In de afgelopen jaren is Satudarah sterk gegroeid. De club heeft ongeveer honderd afdelingen in binnen- en buitenland. In Nederland telt de Outlaw Motorcycle Gang ongeveer negenhonderd leden.

En waar komt het OM nu op uit als het om deze erfgenamen van Molukse krijgers gaat?

Volgens het OM draait het bij Satudarah allemaal om geweld. Geweld waar volgens het OM ook niet snel een einde aan lijkt te komen, omdat de vereniging geweld als een religie predikt. Resultaat: honderden strafbare incidenten waarbij leden van deze clubs betrokken zijn geweest.

En gaat de club daar zomaar in mee?

Nee natuurlijk. Clubadvocaat Erik Thomas in een interview met Omroep Brabant: “Het verbod op Bandidos houdt niet meteen in dat motorclubs als Satudarah en No Surrender hetzelfde overkomt. De clubs zijn niet met elkaar te vergelijken. Ik heb gehoord dat Bandidos al jarenlang vrij gewelddadig opereert over de hele wereld. Die activiteiten wordt de Nederlandse tak nu mede in de schoenen geschoven. Volgens de rechter ‘pleegt en stimuleert’ de motorclub geweld en worden geweldsincidenten van leden beloond. Ik vind dat de club hierin verschilt met andere ‘verenigingen’, zoals Satudarah. Ik denk dat een organisatie als Satudarah nu de tijd heeft om argumenten op tafel te leggen die een andere kant uitwijzen.”

Thomas, opnieuw, tijdens de civiele zitting, in mei, in de rechtbank Schiphol: “Er zitten boeven bij Satudarah, zeker. Maar die zitten ook bij supportersverenigingen van voetbalclubs of bijvoorbeeld bij politieke partijen. Een verbod op de club maakt van de leden niet ineens lieverdjes.”

En dan, tot slot, het zwarte schaap van de MC-familie, de Bandidos. De club die op dit moment strijdt tegen het verbod dat al is opgelegd. Hoe kwam dat verbod tot stand?

De zaak tegen de Bandidos is in december 2017 tot een ontknoping gekomen. De Bandidos werden in eerste aanleg bijgestaan door de advocaten Marnix van der Werf en Leon van Kleef. Zij probeerden te voorkomen dat het tot een verbod op de motorclub zou komen, onder meer met de argumenten dat een verbod inbreuk maakt op het fundamentele recht op een vereniging en dat de Bandidos geen wereldwijd georganiseerde club vormen, waardoor ze niet als zodanig verboden kunnen worden.

Zonder veel succes: op 20 december 2017 heeft de rechter in Utrecht Bandidos MC verboden met als belangrijkste reden dat de motorclub een gevaar voor de openbare orde vormt. Hierdoor is een civielrechtelijk verbod ‘gerechtvaardigd’. Veel aandacht ook hier voor de speciale status van geweldplegers binnen de club. Er moet tenminste bloed hebben gevloeid voordat ze het lapje op hun jack ‘mogen’ naaien. “Geweld wordt met deze onderscheiding ritueel vereerd en gestimuleerd”, aldus Officier van Justitie Ward Ferdinandusse in Utrecht. De club is nu trouwens in hoger beroep tegen de uitspraak.

Want ze zijn het er niet mee eens.

Absoluut niet. Clubadvocaat Gitte Stevens op de lokale televisiezender 1Limburg over het verbod: “Het verbod roept meer vragen op dan antwoorden. Bandidos-leden mogen zich naar buiten toe niet meer gedragen als Bandidos. Welke uiterlijke verschijningsvormen worden nu bedoeld? Een T-shirt? Een tattoo? Veel Bandidos-zitten onder de clubtattoos. En wat doe je dan als iemand normale kleding draagt, maar wel een tattoo heeft? Vooralsnog lijkt het dat ze die moeten afdekken, maar dat lijkt me een probleem."

Wat zeggen de wijzen eigenlijk over al deze plannen van de regering en justitie?

Jan Brouwer, algemeen hoogleraar rechtswetenschap heeft het in het AD over een onmogelijk verbod: “Stel dat het nu lukt om Bandidos te verbieden, dan noemen ze zich niet langer Bandidos, maar bij wijze van spreken Ramdidos. Ze veranderen twee letters op hun hesje en gaan gewoon door. Dat gebeurt nu ook in Duitsland, waar bepaalde afdelingen van Hells Angels door de rechter zijn verboden.” Brouwer doelt onder meer op de oprichting van Badland MC in 2013 in Hannover, wat volgens kenners een doorstart van het lokale Angels-chapter was. Ook Clan 81-MC uit Düsseldorf zou een verkapte Hells Angels-afdeling zijn. De cijfers ‘81’ staan voor de achtste en eerste letters van het alfabet en dat zijn de ‘H’ en de ‘A’...