Terreur uit Tirana (longread)

Terreur uit Tirana

Het is een doordeweekse ochtend in november 2017 als twee Rotterdamse rechercheurs op de Karel Doormanstraat een witte VW Polo in het vizier krijgen. In de auto zitten twee mannen. Blank, maar ogenschijnlijk niet West-Europees. Ze praten druk met elkaar, met veel handgebaren. Hoewel de bestuurder zich keurig aan de snelheid houdt - hij rijdt eerder te langzaam dan te hard - besluiten de rechercheurs toch even het kenteken na te trekken. De Polo blijkt te zijn gehuurd bij een louche bedrijf dat erom bekend staat veel zaken te doen met criminelen. Reden genoeg om de auto te laten stoppen.

De inzittenden blijken Albanezen te zijn. “We here, for we tourists,” klinkt het in erbarmelijk Engels. Dan ziet één van de rechercheurs aan de contactsleutel een ‘druppel’ bungelen, een elektronische toegangspas voor een parkeergarage in Rotterdam. Dat is opmerkelijk: twee Albanese ‘toeristen’ in een Rotterdamse huurauto met een Rotterdamse woontoren als vakantieadres. Het onderzoek naar de mannen wordt opgeschaald en nog diezelfde middag valt een speciaal team een appartement aan de Binnenrotte binnen, waar het behalve boodschappentassen met tonnen aan contant geld ook een paar zakken coke, een geldtelmachine en enkele vuurwapens vindt.

Hoogbouwcriminaliteit

Het is voor de Rotterdamse politie bijna schering en inslag. Om de zoveel weken wordt er een nieuw geval van ‘hoogbouwcriminaliteit’ ontdekt, een fenomeen dat zijn naam te danken heeft aan het feit dat steeds meer criminelen ervoor kiezen om te opereren vanuit een van de hoogbouwappartementen die de stad rijk is. Lekker anoniem: parkeergarage in, een directe lift naar boven, deur dicht. Lastig voor observatieteams, bijna onzichtbaar voor bemoeizuchtige buren. Een echt antwoord heeft de politie er nog niet op, want er zijn kennelijk genoeg woningbezitters die zonder moeilijke vragen te stellen tegen een riante vergoeding hun penthouse willen verhuren, vaak aan Albanezen. Wel is het zo dat veel rechercheurs van het team ‘ondermijnende criminaliteit’ zo’n beetje alle druppels van de parkeergarages in de stad herkennen, zoals ze ook een instinct hebben ontwikkeld voor verdachte ‘toeristen’ in de stad. Toch is de hoogbouwcriminaliteit slechts uitvloeisel van een dieper en veel ernstiger liggend probleem en dat is de oprukkende Albanese georganiseerde misdaad.

“Cocaïnehandel en mensensmokkel, dat is hun corebusiness,” zegt Roland Ekkers van de politie Rotterdam. “Hun rol daarin wordt steeds prominenter. Ze importeren grote partijen drugs vanuit Zuid-Amerika en distribueren diet via de Rotterdamse haven richting afnemers in Amsterdam en andere Europese afzetgebieden. Daarbij werken ze samen met andere bevolkingsgroepen, maar als het nodig is schrikken ze er niet voor terug om de strijd met de concurrentie aan te gaan. Nu behoren de Albanezen nog tot de middenmoot, maar wat gebeurt er als ze de top proberen over te nemen? Dus ja, er is de nodige zorg over deze groep, dat kan ik niet ontkennen.”

Verontrustende stijging

Volgens onderzoek van het Regionale Informatie en Expertise Centrum (RIEC) Amsterdam kent het aantal geregistreerde misdrijven waarbij Albanezen betrokken waren een verontrustende stijging. Waren er in 2015 landelijk nog 300 incidenten met Albanese verdachten, een jaar later was dat aantal gegroeid tot duizend. Een ander opvallend punt uit het onderzoek: het aantal Albanezen dat in Nederland staat ingeschreven is 800, ongeveer gelijk aan het aantal Albanezen dat in 2016 met de politie in aanraking kwam. Je zou hieruit kunnen opmaken dat elke in Nederland verblijvende Albanees een criminele inborst heeft, maar waarschijnlijker is het dat er veel meer Albanezen in Nederland verblijven. “We vermoeden zes keer meer dan het officiële aantal van 800,” zegt Ekkers. “En dat is ook moeilijk tegen te gaan, want sinds 2010 mogen Albanezen vrij reizen in Europa. Ze hoeven geen visum meer aan te vragen voor een Schengenland en mogen dan drie maanden blijven. Sindsdien is hun aandeel in de criminaliteit gestegen.”

Wat opvalt zijn de meedogenloosheid en efficiency waarmee de Albanese drugsmaffia zijn tentakels over West-Europa uitspreidt. Vrijwel alle landen hebben ermee te maken, met overal een andere specialisme. Zo zucht Antwerpen al decennialang onder de terreur van horeca-afpersers, vrouwenhandelaren en drugsdealers. Rotterdam is zoals gezegd een belangrijke import- en doorvoerhaven en Groot-Brittannië geldt als een van de grootste afzetgebieden. Want ook daar hebben de Albanezen inmiddels een stevige voet aan de grond, het land is populair bij jongeren uit het vroegere Oostblokland.

Onder de radar

“Tirana beneemt mij de adem, iedere dag weer,” zo deed de 20-jarige gelukszoeker Blerim onlangs zijn verhaal in een Nederlandse krant. “Ik werk zeven dagen in de week in een bar en ik verdien 180 euro per maand. Dat is helemaal niets, terwijl ik juist iemand wil zíjn in het leven. Maar dat kan hier alleen met geld. Dan is Albanië een mooi land. Maar als je bent zoals ik, is het hier klote. Dan zie je al je vrienden in bars, met dure auto’s en mooie vrouwen en nieuwe telefoons. Als ik in Tirana blijf, lukt dat nooit. (...) Ik wil best wel eerlijk werk doen. Maar als drugs de enige mogelijkheid zijn om deze kutstad te verlaten, dan drugs.”

Jongens als Blerim zijn de kleine vissen, de runners, de uithalers (loopjongens die gesmokkelde drugs uit containers halen), de dealertjes. En die lopen nogal eens tegen de lamp. De grote jongens daarentegen weten steeds beter onder de radar te blijven. Anders dan bijvoorbeeld de patjepeeërs van de Mocro Maffia, die de aandacht op zich vestigen door in dikke auto’s te rijden en in foute shishalounges rond te hangen, zorgen Albanezen drugsbazen ervoor dat ze zo min mogelijk opvallen. “Ze rijden in bescheiden leaseauto’s en zullen niet gauw bij ordinaire opstootjes betrokken raken,” zegt een Rotterdamse rechercheur. “Op Zuid is wel een tijdje wat overlast geweest van schietgrage Albanezen, maar dat was toch een andere categorie. Van die gastjes in die foute zilverkleurige T-shirtjes. De grote jongens houden zich koest. Tenzij er een probleem moet worden opgelost, dat gaat met zeer harde hand, door een geweldsdivisie. Zelfs de Marokkaanse boeven, toch bepaald geen doetjes, slapen slecht als ze horen dat ‘de Albanezen’ iets recht willen zetten. Ik heb zelden zo’n gewelddadige groepering gezien, ze gaan echt voor niemand opzij.”

Afrekeningen in de haven

Die gevreesde reputatie heeft alles te maken met de Kanun, een eeuwenoude Albanese erecode die simpel gezegd voorschrijft dat je moet vechten voor je eer en bloed met bloed moet vergelden. De manier waarop de regel wordt toegepast is weinig subtiel, daar weten ze vooral bij onze zuiderburen over mee te praten. Een Albanese uithaler die in de Antwerpse haven te laat naar de afgesproken plek kwam werd met een honkbalknuppel twee gebroken schenen geslagen. Een horeca-uitbater uit dezelfde stad die Albanese afpersers de deur wees werd enkele dagen later halfblind geslagen; alle botten in zijn gezicht waren verbrijzeld. Ook zijn er ‘ontrouwe’ bendeleden, overlopers en concurrenten van het toneel verdwenen. Er is weinig verbeeldingskracht voor nodig om te bedenken wat er met deze mensen is gebeurd.

Ook in Nederland zijn intussen al de nodige doden gevallen door Albanees gangstergeweld, al vielen daarbij ook slachtoffers aan eigen kant. In de regio Rotterdam werkt de recherche aan enkele liquidaties (zie kader) en wordt niet uitgesloten dat de Albanezen ook te maken hebben met enkele onopgeloste afrekeningen in het Rotterdamse havengebied. Want het is dáár dat de Oost-Europanen zich het nadrukkelijkst manifesteren. Toch vormt het onderlinge geweld tussen de rivaliserende groeperingen niet de enige bron van zorg. Volgens politiewoordvoerder Roland Ekkers zit het gevaar vooral in het ondermijnende karakter van de criminele activiteiten. “Wat je als samenleving echt niet wilt is dat er een verwevenheid ontstaat tussen de onder- en bovenwereld. Dat geld uit de drugshandel wordt geïnvesteerd in vastgoed, horeca of autoverhuurbedrijven. En dat lijkt precies te zijn waar de Albanese bendes zich mee bezighouden.”

‘Ze blijven lang’

In Amsterdam zijn de zorgen niet minder. “We treffen heel vaak Albanezen in peperdure panden in de stad met een inpandige parkeergarage, waar ze anoniem verblijven,” zei officier van justitie Maaike van Kampen vorig jaar in Het Parool. "Altijd vertellen ze dezelfde verhalen: ze zijn net een paar dagen op vakantie. Ze hebben die duizenden euro's op zak om een auto te kopen, terwijl een Albanees gemiddeld 350 euro bruto per maand verdient. Ze verblijven toevallig bij iemand die ze tegenkwamen op het station of in een hotel dat ze niet kunnen noemen. (...) We hebben sterke aanwijzingen dat de hogere echelons onder de Albanese criminelen hier met bijvoorbeeld valse werkgeversverklaringen die peperdure woningen kunnen betrekken. Hun kinderen gaan hier gewoon naar school, dus ze blijven kennelijk lang. Het helpt niet dat je in Albanië legaal drie keer je naam mag veranderen. Waarom zou een normaal persoon dat willen doen? Het geeft op zijn minst te denken."

Wat politie en justitie in de aanpak van de Albanese maffia parten speelt is de geslotenheid van het wereldje, een probleem dat zich ook voordoet bij infiltratiepogingen in kringen van kampers, MC’s en de Mocro Maffia. “Het is of Albanezen nóg meer op hun hoede zijn,” zegt een Rotterdamse rechercheur. “We merken het in moordonderzoeken, zelfs als het slachtoffer een Albanees en dus een landgenoot is. Alle reden om mee te werken zou je zeggen. Maar dan nog heerst er een cultuur van zwijgen. Besa heet dat , een soort omerta. Elk contact met de overheid dient te worden vermeden, het wantrouwen is groot. En dan de snelheid en het gemak waarmee van identiteit, adres en telefoonnummer wordt veranderd. Het is echt een heel lastige groep waar we nog veel last van gaan krijgen.”

Wie stopt de Albanese maffia? Het is een vraag waarop niemand nog een pasklaar antwoord lijkt te hebben. Er is geregeld op hoog niveau overleg tussen Nederland en Albanië en van beide kanten is er uiteraard de wil om tot overeenstemming te komen. Albanië wil namelijk maar wát graag lid worden van de Europese Unie, maar is vooralsnog niet in staat om in eigen land de boel een beetje op orde te houden. De corruptie is er wijdverbreid en elke vorm van kritiek wordt als hooghartig en beledigend ervaren. Maar intussen hebben Albanese jongeren maar één ambitie en dat is een enkeltje Europa. Het gros blijft hier, een deel probeert via Hoek van Holland, IJmuiden, Calais of Bilbao als verstekeling over te steken naar Groot-Brittannië, waar de gouden bergen kennelijk nog hoger reiken. Maar waar in Europa de gelukszoekers ook terechtkomen, overal zitten landgenoten die het in hun ogen helemaal gemaakt hebben. In de misdaad, dat wel, maar alles beter dan de grauwe uitzichtloosheid van Albanië.

Wie vermoordde Ilirjan Sula?

De moord op de 33-jarige Ilirjan Sula laat zien hoe ingewikkeld het is voor de politie om in de Albanese onderwereld door te dringen. Zo waren er om te beginnen meteen al twijfels over de ware identiteit van het slachtoffer. Nadat de man op 6 april 2015 in Ridderkerk in zijn auto was geliquideerd, vond de politie een identiteitsbewijs op naam van een Albanees die nog springlevend bleek te zijn. Nader onderzoek wees uit dat het slachtoffer Ilirjan Sula heette. Hij was in 2010 naar Nederland gekomen en woonde met zijn vriendin in een flat aan het Seringenplantsoen. Hoe hij de kost verdiende is niet duidelijk, maar aangezien hij over meerdere identiteiten beschikte, zal dat niet als banketbakker zijn geweest. De moord is nog niet opgelost en de politie houdt rekening met een verband met een dubbele liquidatie van twee Albanese broers in januari 2015, in Rotterdam-Zuid.

Uitgeteld

Een Albanese gangster die in Antwerpen flink aan de weg timmerde met drugshandel is onlangs het slachtoffer geworden van ernstige zelfoverschatting. Overtuigd van zijn ongrijpbaarheid plaatste Fitim B. allerlei foto’s op zijn Facebook-account die een luxe levensstijl toonden die op geen enkele wijze te verklaren was. Ronduit dom was een filmpje waarop te zien is hoe de Albanees in zijn auto een grote hoeveelheid geld zit te tellen. De beelden zullen ongetwijfeld veel indruk hebben gemaakt op Albanese tienerjongens die dromen van een carrière in Europa, maar voorlopig zit deze drugsbaas in een uiterst sobere cel.

Er zat een luchtje aan

In augustus 2016 arresteerde de Amsterdamse politie twee mannen en een vrouw uit Albanië op verdenking van drugshandel en witwassen. Bij een onderzoek in de woning van de verdachten werden 13 kilo cocaïne, een vuurwapen, een boksbeugel, twee messen en 40.000 cash gevonden. Maar het toetje bevond zich in een Saab van de verdachten en kon dankzij de inzet van een speurhond worden gevonden. In een verborgen ruimte onder de kofferbak trof de politie nog eens ruim een miljoen euro cash aan.

Zelfs arrestatieteam is niet veilig voor deze gangsters

In de ochtend van 23 november deed een arrestatieteam een inval in een grote hennepkwekerij aan de Nusterweg in Sittard. Omdat de informatie niet correct was, viel het team het garagepand van de buren binnen. De beoogde verdachten in de naastgelegen wietkwekerij werden echter door de commotie gealarmeerd. Ze zagen twee politiemensen op het dak van hun loods staan en openden zonder aarzelen het vuur.

Tijdens het daarop volgende vuurgevecht zagen acht mensen kans te ontsnappen in een geblindeerd busje, ondanks dat de banden lek werden geschoten. Enkele achtergebleven verdachten, twee Turken, een Bulgaarse vrouw en twee Albanezen, konden wel worden gearresteerd. Alleen de twee Albanezen zitten nog vast. Ze worden verdacht van schieten op de agenten, het werken in een hennepkwekerij en wapenbezit.  

De zaak is nog onder de rechter.

Wachten op die ene kans…

Bewoners van Hoek van Holland (en in mindere mate IJmuiden) worden er gek van: steeds vaker worden ze geconfronteerd met Albanezen die in afwachting van een illegaal enkeltje Engeland in het dorp rondhangen. Ze slapen in portieken, bunkers en schuurtjes en overdag doden ze hun tijd op bankjes en in parkjes. Niet dat ze zorgen voor heel veel overlast, maar het geeft Hoek van Holland een nogal troosteloze aanblik. Sommige dorpelingen noemen het al hun ‘mini-Calais’. Hoewel de marechaussee geregeld controleert op het illegaal aan boord klimmen van vrachtauto’s, kan er verder weinig tegen de hang-Albanezen worden gedaan. De gemeente Rotterdam – waaronder Hoek van Holland valt – hoopt met een ontmoedigingscampagne in Albanië potentiële gelukszoekers af te schrikken.