/https%3A%2F%2Fcdn.pijper.io%2Fsource%2Fpanorama%2Fpanorama%2Fsite%2Fdecember%2F_pim0860.jpg "var")
Hij is pas dit jaar geïntroduceerd, maar nu al niet meer weg te denken uit het voetbal. De Video Assistant Referee, op de tribunes beter bekend als de VAR, heeft sinds de zomer een eigen plek gekregen in Nederland. We mochten binnenkijken in de control room in het kersverse Replay Center van de KNVB.
Een gemist WK is op zijn zachtst gezegd keihard balen. Toch viel er afgelopen zomer zelfs voor ons thuisblijvers genoeg te genieten tijdens het grootste mondiale voetbaltoernooi, gehouden in Rusland. Genieten van de ontketende Rode Duivels bijvoorbeeld, die na spectaculaire overwinningen op Brazilië in de kwartfinale en de Engelsen in de troostfinale een historische derde eindplek boekten, hun beste notering ooit. Of van de zeer vroege uitschakeling van de Duitsers, één van de grootste verassingen van het toernooi. Na een vlekkeloze zegereeks in de kwalificaties slaat Zuid-Korea in extremis tweemaal toe in hun laatste poulewedstrijd tegen de titelverdediger en topfavoriet en zorgen daarmee voor een megastunt. Voor het eerst in de voetbalgeschiedenis overleeft de viervoudig wereldkampioen de poulefase niet. Maar ook de vrije trappen van Ronaldo, de talenten van jongeling Kylian Mbappé en zelfs de schoonheid van het vrouwelijke publiek halen allemaal het wereldnieuws.
Maar toch heeft de voetbalwereld het voor, tijdens en na het WK vooral over de VAR, ofwel de Video Assistant Referee, waarvan voor de eerste keer in de voetbalhistorie op mondiale schaal gebruik wordt gemaakt. Na jarenlang de techniek afgekeken te hebben bij andere sporten als tennis, rugby en hockey, is het dan eindelijk de beurt aan het voetbal om de stap te maken. Vanuit de ‘War Room’ in Moskou assisteert een internationaal team van dertien videoscheidsrechters de collega’s op het veld.
/%23source%2Fpanorama%2Fsite%2Fdecember%2F_pim0858.jpg)
Het idee is simpel. De scheidsrechter rekent niet langer alleen op zijn lijnrechters langs de kant, maar via tientallen camera’s in het stadion ook op één of meerdere video-assistenten, die op kilometers afstand de wedstrijd met argusogen meekijken. Elk doelpunt, elke strafschop of rode kaart worden vanaf nu mede beoordeeld door de VAR. Corners, inworpen en vrije trappen heeft de videoscheids niks mee te maken. Scheidsrechter en VAR communiceren via een headset met microfoontje. De VAR kan besluiten van de arbiter ongedaan maken, in de meeste gevallen nadat de twijfelachtige situatie nog even nagekeken wordt door de scheids in de review area, een schermpje tussen de dug-outs. De ingrijpende verandering doet sinds zijn intrede op het WK veel stof opwaaien in de voetbalwereld.
Toch een rode kaart
In Nederland experimenteert de KNVB al sinds 2013 met de VAR. Na drie jaar wordt de videoscheidsrechter pas voor de eerste keer getest. Tijdens een oefenwedstrijd tussen PSV en stadgenoot FC Eindhoven in de zomer van 2016 kijkt Danny Makkelie in een busje naast het stadion mee op een aantal schermpjes, waarmee hij zijn collega op het veld Ed Janssen assisteert.
Twee maanden later heeft Nederland de wereldwijde primeur in handen door de VAR als eerste in te zetten op het hoogte niveau betaald voetbal, tijdens de KNVB-bekerwedstrijd tussen Ajax en Willem II in de Amsterdam Arena op 21 september 2016. In de 59ste minuut van die wedstrijd wordt voor de allereerste keer ingegrepen voor de VAR. Een grove overtreding van Willem II-middenvelder Anouar Kali op Ajacied Lasse Schöne wordt door Danny Makkelie met een gele kaart afgedaan, totdat zijn video-assistent Pol van Boekel vanuit zijn busje naast het stadion ingrijpt. Na kort overleg trekt Makkelie toch een rode kaart. Vanaf dat moment stapelen de cruciale ingrepen van de VAR in het betaald voetbal zich op. Een groepje van negen toparbiters, onder wie Danny Makkelie, Bas Nijhuis en Kevin Blom, keuren vanuit Hilversumse studio’s goals af, geven penalty’s, veranderen gele kaarten in rode kaarten en zorgen dat de juiste spelers worden bestraft. Reacties van spelers, trainers en andere prominenten uit de voetballerij zijn wisselend. “Vreselijke Arbitraire Ravage,” doopte ADO-trainer Alfons Groenendijk de VAR na meerdere ergernissen. De KNVB is echter in zijn nopjes met de nieuwe technologie. Zodanig zelfs dat er in maart van dit jaar wordt begonnen aan de bouw van ’s werelds eerste control room, speciaal voor de VAR. Geen overbodige luxe, aangezien de nieuwe techniek vanaf het huidige voetbalseizoen bij alle eredivisiewedstrijden, de finalerondes van de bekerduels én de play-offs om Europees voetbal en promotie/degradatie wordt ingezet. Vanaf 4 augustus 2018, tijdens de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal tussen landskampioen PSV en bekerwinnaar Feyenoord, kijkt de VAR voor het eerst vanuit zijn eigen, spiksplinternieuwe plekje mee.
Een herfstachtige vrijdagavond op de KNVB Campus tussen de bossen van Zeist. Over een uurtje neemt Heracles het op tegen De Graafschap voor de zesde speelronde in de eredivisie. In het Polman Stadion van Almelo plenst het van de regen, maar in het splinternieuwe Replay Center van de voetbalbond ruim honderd kilometer verderop is het lekker warm en droog. In het midden van de kantine staat een lange bar die over de basisbehoeftes beschikt, zoals een koffieautomaat, een aanrecht en een koelkastje gevuld met flesjes water. “Geen bier of bitterballen helaas,” grapt projectleider Mike van der Roest. “Het blijft een werkplek en geen alledaagse voetbalkantine.” Als chef van de VAR’s leidde hij de 32 VAR’s en diens assistenten individueel op. “Alle scheidsrechters in het betaald voetbal zijn per definitie ook VAR,” zegt hij. “De één vindt dat leuker dan de ander, maar we hebben weinig keuze. Ervaring op het veld is nou eenmaal een belangrijke voorwaarde om als VAR je baan goed te kunnen doen. We kunnen niet Jan en alleman gaan opleiden om hier te zitten. Het is een vak apart. Je moet snel kunnen schakelen en overtuigd zijn van je eigen beslissingen. Wie weet zal het in de toekomst veranderen, maar voorlopig mogen alleen ervaren scheidsrechters de rol van VAR op zich gaan nemen.”
Naast de trainingen was Mike zich ook nauw betrokken bij de bouw van het Replay Center. “Op 19 maart kregen we groen licht en op 12 juli is deze ruimte opgeleverd. Dat waren dus vier maanden keihard werken. Ik ben erg trots op het resultaat. Als enige ter wereld met een eigen headquarters trekken we veel bekijks van andere bonden.”
Wil je het hele artikel over de VAR lezen? De nieuwe Panorama ligt nu in de winkel met daarin nog veel meer moois! Ook is die hier te bestellen. Alleen benieuwd naar dit artikel? Lees dit artikel dan op Blendle..